Maria Pilar
Larunbat arratsaldeko lehen orduetan hil egin zen Maria Pilar Ondarroan, herria jai giroan murgilduta zegoen bitartean. 91 urte zituen.
27 urte atzera egin behar bera ezagutu nuen uda gogoratzeko. Ez dakit Ondarroan bertan edo Donostian izan ote zen.
Lehen topaketa haren oroitzapenik ez dut, baina beti ondo baino hobeto hartu nauela bai gogoratzen dudala. Sukaldean askotan, familia bere etxean elkartzen ginen garaian. Edota familia ospakizunen bat egiten genuenean etxetik kanpo, inguruko jatetxeren batean. Adibidez Berriatuko Mari Karmenen Arriolan edo, gutxiago, Aulestiko Zarrabentan.
Uda garaian zendu da hondartza zale amorratua izandako emakumea. Hezurretako gaitzen bat tarteko, medikuak behin esan omen zion, udaberri garaian: «Udazkenean beltzaran ikusi nahi zaitut». Eta txintxo-txintxo betetzen zuen medikuaren agindua, aski gustura gainera.
Beti izan da oso dotorea. Ez zuen ile-apaindegia barkatzen, eta jada ezinezkoa zitzaionean bere kabuz hurbiltzea, baldartutako hanken erruz, hariak mugitzen zituen norbaitek eraman eta jaso zezan.
Emakume hauen gainbeheraren seinaleetako bat da noiz uzten dioten ile-apaindegira joateari. Kalera irteteari uko noiz egiten dioten izan daiteke bigarrena. Badira jada urte batzuk bi baldintza hauek betetzen zituela.
Besteak beste, bera bezalako andrazkoaren eskemetan ezinezkoa zelako gurpildun aulkian herriko tontokalen paseatzea. Ez dut inoiz ahaztuko seme-alabak Maria Pilar konbentzitu nahian hobe zuela kalera ateratzea etxean egotea baino, horretarako gurpildun aulkia erabili behar bazuen ere. Espainiako telebistetako arratsaldetako pelikularen batean entzundako esaldia ozen bota zuen arte: «¡No me atosiguéis!». Bitxia, berak euskaraz egiten baitzuen berba. Geroztik askotan errepikatzen nizkion hiru hitz horiek eta berak barre egiten zuen.
91 urterekin hil bada ere, bere bizitza osoan apenas pasa duen astebete ospitaleratuta. Galdakaon, hain justu, duela urte batzuk.
Beste behin Bilboko larrialdietara eraman behar izan genuen. Gernu-infekzioa zuen eta burua kili-kolo horren eraginez. Medikuek artatu ondoren, ordu txikietan jada, garai bateko abestiak kantatzen etorri zen Bilbotik Ondarroara autoz. Eta garai batekoak esaten dudanean txikitako kantuak esan nahi dut. Irribarrea pizten zait une zoro hura gogoratzen dudanean.
Senarra duela berrogei bat urte hil zitzaion, duela hiru urte eskas semea. Azken urte hauetan gertuko batzuk, ahizpak tarteko: Josune, ahizpatzat zuen Miren lehengusina...
Kafea, Poleneko (Ruiz) helatua, bisitak... beti esker onez.
Orain beste arrazoi bat gutxiago dut Ondarroara joateko.
Eta beste heriotza bat markatuta agendan. Duela 15 urte, 2007an, Tio Migel zendu zen (bide batez, gaurko egunez duela zazpi Rafa Chirbes).
Hemendik aurrera urtero, abuztuaren 13an, bi alarma horiek egingo dute salto patrikakoan bata bestearen atzetik.
Maria Pilar, este apunte en castellano.
