Irati Goikoetxea eta Maria Jauregi
(...)
Maria Jauregi: Gertatu zitzaidan lankide batekin; atentatu bat gertatu zen, eta gosaltzera joan ginen. Esan zuen: «Putaseme hauek, haiei berdin egin beharko litzaieke». Nik esan nion ezetz, bestela haiek bezala jokatzea litzatekeela, eta berak erantzun zidan: «Hori esan senitartekoei». Esan nion: «Ez daukat esan beharrik, nire aita ETAk erail zuelako». Barkamena eskatu zidan, eta esan nion ez zuela eskatu beharrik; bakoitzak bere pentsamendua daukala, eta sentitzen duen bezala jokatzen duela. Kanpoan zaudenean, ni Maria naiz, Maria gisa egiten dut bizimodua; ez noa nire historia kontatzen. Pertsona batekin konfiantza badut, eztabaidak horretara badarama, bai, baina bestela ez dut kontatzen.
Jon O. Urain: Lau urteren eta bi herriren arteko aldea daukazue. Bera izan dituzue giro bat eta garai bat. Nola oroitzen duzue zuen gaztaroko giro politikoa?
Maria Jauregi: Guk kuadrillan bagenekien bakoitza nondik zihoan, eta ez dugu asko eztabaidatu; ez da gaia ateratzen. Beti errespetatu izan dugu elkar, eta ondo eraman izan dugu. Ez dut inoiz arazorik eduki.
Irati Goikoetxea: Nik neuk, oso koloretsua eta ederra. Baina gaiari lotuta, oso garai itoa oroitzen dut; biolentoa, grisa. Festara joatea zen istiluak sortzeko arriskua. Eta ez ulertze asko; nik ez dut inoiz irainik zuzenean jaso, baina inguruan ikusi, bai: zinegotzi mehatxatuak, bizkartzainak ez eramatea erabakitzea... Aitak, eta gero guk gure kabuz, oso txikitatik jarri gintuen Bakearen Aldeko Koordinakundearen (BAK) pankartaren atzean.
Maria Jauregi: Gurasoekin joanda nago ni ere BAKen manifestazioetara.
(...)
Jon O. Urain: Nagusiki gizonak izan dira gatazkako protagonistak, baina batez ere emakumeak ari dira memoria lan horretan. Nabari duzue aldagai hori?
Irati Goikoetxea: Indarkeriak eta terrorismoak alargun asko utzi ditu, eta alargun horiek memoria bakarrik ez, sekulako transmisio lana egin dute. Emakume horiek hezi dituzte umezurtz geratu diren haurrak, eta kasu gehienetan, oso ondo kudeatu da gorrotorik gabeko transmisio hori. Mendeku goserik gabe.
Maria Jauregi: Ni ez naiz kontziente lan hori egiten ari garenik. Nire ikuspuntua plazaratzen dut, uste dudalako hori dela bidea.
Irati Goikoetxea: Egia da egon direla saiakerak, garai gogorretan gainera: Ahotsak. Emakume talde bat, gai zena elkartzeko. Hor ere bazeuden alderdiak, pentsatzeko moduak, baina bazegoen ahalegin bat hori gainditu eta erdigunean jartzeko jarri behar dena: sufrimendua, begirada humanoa. Emakumeak ziren.
Maria Jauregi: Beste ekimen oso garrantzitsu bat izan zen Glencree. Zein garrantzitsua den fokuetatik kanpo egiten den lana. Urteak eman zituzten lanean, eta, erabat sendo zegoenean, emaitza bat lortu zutenean plazaratu zuten prozesu guztia. Lehen bileran, bakoitzak ez zekien aldamenean zegoena zein zen. Hori oso aberasgarria izan zen. Konfiantza espazioak sortu behar dira hitz egiteko, eroso sentitu behar zara aldamenekoarekin.
(...)
Jon O. Urain: Nola irudikatzen duzue herri hau hamar urte barru?
Maria Jauregi: Baikorra naiz. Aurrera egingo dugu; jarraituko dugu balioak landuz, enpatiaren bitartez, elkarri entzunez. Gutxi entzuten dugu. Eraikiko dugu herri hau, pertsona guztiak hartzen dituen herri bat eraikiz. Bidean goaz.
Irati Goikoetxea: Ni ere baikor naiz, aktibotasunez; gauzak ez dira berez etorriko. Inaktibitate handia egon da, aktibatu behar dugu. Orain da momentua, denborari heldu behar diogu: gauzek aurrera egingo dute egiten badugu gauzek aurrera egin dezaten. Belaunaldi bat dator honen guztiaren oso kontziente izan behar duena.
Maria Jauregi: Belaunaldi horri ezin diogu ardura hori utzi. Erakundeen aldetik emateko dauden pauso asko eman behar dira.
Elkarrizketa osoa: Oihanaren minak hezurmamitzen.
He traducido algunos extractos aquí: Irati Goikoetxea y Maria Jauregi.
