Anti-gona

Badira urte bi militarren pazkoan gauzarik inportanteena ministroaren janzkera dela. Pasa den uretan eskandalua izan zen esmokin erako arropa jantzi zuenean, beste andrazko guztiak soineko luzea zeramaten bitartean.

Badirudi jai horiek dirua gastatzeko, eta militarren auto-estimua igotzeko baino ez direla; izan ere, aurtengo notizia bakarra, atzera ere, Carme Chaconen prakak izan dira. Ez neukan dudarik, horrelako jaiak zer ziren. Baina Chaconen izena Carma izan beharrean, Antoni balitz komentarioak berberak lirateke?

Emakume politikariei, sarritan, janzkeragatik epaitzen dituzte: Soraya Saenz de Santamariaren probokazioa, Ana de Palacioren gustu eza, bere ahizpa Loyolaren neskazahar itxura, Mª Teresa Fernandez de la Vegaren zimurrak, Idoia Zenarruzabeitiaren estilo nahasia....eta zer esanik ez Ezker Abertzaleko emakumeen gainean Ussiak esan zuena! (Kaos en la red-tik hartuta, La Razonen esteka ez jartzeagatik!)

Janzkera eta itxuragatik kalibratzen dituzte emakume publikoak (euskaraz eradaraz baino hobeto ematen du esamolde honek). Badirudi itxura dela garrantzitsuena, mendeetan lorontzi izatearen ondorioa, nire ustez. Baina imajina genezake Raxoiren gorbaten gaineko komentariorik? Patxi Lopezen betarrekoen kritika? Arnaldo Otegiren ile mozte berriaz jardun? Urkulluren praken marraz? Ez, ezta?

Egia esateko, gizon politikarien janzkera hain da aspergarria, ezen zeresanik ere ez duen ematen. Hala ere, larragikoak dira diferentziak. Epaitu eta gaizki jardun. Egin dutenagatik baino euren itxura fisikoagatik. Higuinduta gaituzte! Bada ordua ekintzei baruzko iritziak emateko, ez gonen luzeraz, edo alkandoren eskoteaz, mesedez!

Horrezaz gain, herrietan zarata ere gutxitu egiten da, trafikoa murrizten delako, seguruenik. Estalki zuriak ematen duen argiak lasaitu egiten gaitu. Honek guztionek, bake sentsazioa handia ematen du, eta horregatik maite ditut hainbeste elur-egunak.

Bake honekin batera modan ere eten bat egoten da. Ez dakit zer gertatzen zaigun, baina badirudi elur-egunetan janzkera guztiak libre direla. Armairutik ateratzen dugu gustukoa duguna, baina oso modaz pasata dagoena, aitzakia perfektua baita: hartz beroki berdea, ganbaran agertutako ez-dakit-zeinen katiuskak, aitarenak izandako mendiko bota zaharrak (bi taila handiagoak), Perutik ekarritako artilezko txanoa, amamak eginiko eskuzorro epelak,...

Inoiz ikusi duzue hainbeste kapela, txapel, sonbreiru, txano? Kuriosoa da. Hotz egiten du, konforme, baina izotza botatzen duenean, hotzago egiten du, eta badirudi burua estaltzearena ez dela zilegi, elurrarekin libre den arren. Esplikaezina!

© cc-by-sa: Nazareth Berlanga /Wikipedia

Egia esateko, sonbreiruzale guztiondako egun aproposak izaten dira. Aprobetxatu egiten ditugu egunok etxean dauzkagun kapelu polit askoak ateratzeko, begirada okerrik jaso barik. Zelan disfrutatzen dudan!

Elur gehiago egingo ahal du armairuko beroki modaz kanpoko, baina zoragarri hori janzteko! Oxala elurra mara-mara sarri egingo baligu negu honetan!

Inoiz ez zaizue pasatu, jaio berriendako arropa erostera joan eta ea neska ala mutila den galdetzea? Niri bai. Oparitxo bat egitera lehenengoz joan nintzenean itaun hori egin zidaten. Erakusleihoan txanodun toallatxo batzuk zeuden, hiru koloretan: arrosa, urdina eta zuria. Denda sartu eta zast, galdera madarikatua! Niri gehien arrosa gustatu eta horrela esan nion: "mutikoa da, baina arrosa nahi dut". Toallatxo bat zen, mesedez! Eta zuria erosteko zer esan behar nion, hermafrodita zela?

Zergatik galdera hau? Nik ez diot zentzurik ikusten. Baina gero kontatu zidaten hainbat familiak ez diola mutikoari inoiz arropa arrosarik jarriko, eta alderantziz. Gaur eguneko kontu bat da hau, ez "Cuéntame"-koa! Nire adineko bikoteen artean! Eta gazteagoek ere egiten dute!!!

Duela hamarkada batzuk fenomeno hau ez zela hainbeste gertatzen esango nuke; izan ere, ekografiarik ez zegoen, eta sorpresa izaten zelako umearen sexua. Hortaz, arropatxo asko zuria zen, edo hiru koloreak batera zituena: arrosa, urdina eta zuria.

Jende askok hainbesteko garrantzia ematen dio mutikoa urdinez janzteari! Zergatik? Ez daukat erantzuna, baina neska izan ez dadin, kutsatu ez dadin dela esango nuke. Horrela sumatu dut. Antza denez, neskak urdinez janztea "baimenduago" dago; mutilak ostera, ez. Badirudi mutikoari arrosa koloreak etorkizunean eragingo diola eta ez dela inoiz gizonduko, emakume ahul eta negartia bihurtuko dela. Katastrofea!! Gizon izan behar zena, emakume bihurtuta!!

Eta neskatiletan zer dakar horrek? Arrosa kolorea nonahi, mundu arrosa kolore hutsezko gelak, arropak, motxilak, jostailuak....mundu arrosa zatar zoro bat, printzesaz eta Disneyz betea.

Zuetako askok pentsatuko du artikulu hau sekulako tontakeria dela. Eta hala litzateke banaketa hasierako hilabeteetako koloreetan geldituko balitz. Baina ez, hori hasiera baino ez da. Jostailuekin jarraitzen du: kopinak neskendako, automobilak mutilendako. Gero dekorazioarekin jarraitzen du:arrosaz pintatutako gelekin, horma urdinak eta koadroak nonahi. Mozorroak ere hain dira desberdinak: printzesak, super-heroiak.....horrela nerabezarora arte.

Eta gero harritu egiten gara hainbeste urteko borrokak ez duela berdintasuna ekarri! Zelan, baina? Jaiotzen garenetik desberdindu egiten gaituzte, rolak inposatu eta sehaskatik gure gustuak eta joerak markatu.

Horrela berdintasuna ezinezkoa da!

Praka pirakak ikaragarri gustatzen zaizki, udan eurak dira aproposenak edonora joateko. Luzeak izateko, laburrak dira, eta laburrak izateko luzeak. Zera esan nahi dut, ni sekula ez nitzatekeela klasea ematera joango praka motzetan (kontuz motz berbarekin!), nahiz eta kastuak eta pudikoak izan, ez nintzateke gustura sentituko, ez nuke egoki jantzita ikusiko neure burua. Baina, praka piratekin, ostera, bai.

Edonorako balio dute: lanerako, paseatzeko, mendirako, hondartzara joateko, turismo egiteko....Kontau izan hainbat sinagoga, meskita, eliza eta tenplutan sartzeko belaunak gutxienez estalita egon behar direla.

Umeak izanez gero ere, pratikoa da. Umea hazi egin dela eta iazko prakak labur geratu zaizkiola, peskan, baina gerrian ibiltzeko moduan dituela? Ederto, ebaki eta pirata bihurtu.

Baina dena ez da abantaila izango. Txikiak garenok kontuz ibili behar gara; izan ere, praka piratak luze geratzen bazaizkigu, desastrea dator: praka pirata luzeak? Zer da hori? Praka luzeak labur! Zelan izan liteke hori?

Gizonezko izanez gero, txikia eta biboteduna, adi piratak janzteko orduan. Asterix eman zenezake! Komikiko pertsonaia! Eta nork gura du komikiko pertsonaia izan?

Eta azken aholkua: laga galtzetinak etxean, ez dago-eta gauza zatarragorik, baita zapata itxiak ere, ikusiko duzu sandaliak erabiliz gero zure behatzek nola eskertuko dizuten freskura.

Hau guztiau kontatuta, gezurra dirudi aurten eta iazko udan niri gertatutakoa. Piraten bila ibili, eta topatu ez! Inon ere ez! Ez zeuden modan; hortaz, abantaila eta erosotasunaz ezin disfrutatu. Azkenean, oso-oso merke merkadilloan aurkitu nituen batzuk, zorionez. Baina modaren diktadura honek ia-ia bernak erakutsi ezinda utzi ninduen. Nirean piratak udako "armairu-hondoa" dira. Inork imajina lezake bakeroak (jeans-ak) erosi nahi izatea eta ez topatzea modan ez daudelako? Ez, ezta. Bada, niri hori pasautu zitzaidan.

Diseinatzaileok, gogoratu gurekin!!

Kalean galdetuz gero zein da jantzi tradizionaleen artean gure ikurra, zalantzarik gabe, ia jende guztiak txapela esango luke. Euskal Herrian zein kanpoan; izan ere, italieraz basco esaten zaio...Bitxia da, txapela Euskal Herrian XIX. mendearen erdi aldean zabaldu zelako, duela gutxi, esateko.

Gaur egun, txapela kirol irabazleek baino ez darabilte. Tira, beroarena kendu behar zaio baieztapen honi, badakit; ertzantzak, herri batzuetako udaltzainak, armadako eta guardia zibileko eliteko kideek ere erabiltzen dute. Esan, bestela, gure kaleetan egun arrunt baten zenbat txapel ikusten diren?

Horregatik, argazki hau ikusi nuenean harrituta gelditu nintzen,

oraindik ere imajinario kolektiboan txapela gure (gizonezkoen) ezaugarria delako, Ian McKellen-ek keinu bat egin nahi zigula uste dut, gaueko ekitaldi batera traje eta gorbatarekin joanda txapela janztean. Ondo jantzita. gainera.
Niri polita iruditu zitzaidan,  hemen zein ondo jaten den esatea baino orijinalagoa eta ederragoa. Bestalde, esan beharra dago, oso ondo geratzen zitzaiola, ia gizon guztiei geratzen zaien moduan: ederto. Benetan diot, oso-oso guapo egoten dira ia gizonezko guztiak.. Askotan komentatu dugu hainbat lagunek sanandresetan, Euskal Jaixan edo horrelako okasio baterako gure ingurukoak baserritar janzten direnean. Oso erakargarri egiten zaigu, egiatan!
Inoiz ikusi dituzue bilbotar peto-peto horiek domeketan traje eta gorbataz jantzita eta txapela buruan (era berezi batean jarrita) Zazpi kaleetan?  Badago gauza dotoreagorik? Ez.

Uste dut txapela erdia ahaztuta dagoen janzkia dela, berreskuratu beharko litzatekeena.Babes handia ematen du, gizonak dotore daude, erosoa da, eta edonon erabil daiteke. Prezioa ere ez da txarra. dena abantaila, zergatik ez jarri berriro ere modan? Burusoil askok eskertuko lukete!

Badakizue: txapela buruan eta ibili munduan!

Zinemaldian badago glamourra, gauetako aurkezpenetan-eta, jaietan. Festa-soinekoak (ze guapa Barbara Goenaga soineko urdin ilun luzearekin), trajeak, orrazkera-batuak. Ostera filmak ikustera joaten direnen artean beste estilo bat nagusitu ohi da: pasta beltzeko betaurrekoak, kolore beltza jantzietan, itxura modernoa bai-baina-ez (Ruper Ordorikaren antzeko estiloa-edo). Moda-moda ez, baina itxura zaindua.

Aurten baina Donostian asteburuan botatako euri-jasak zinezaleen estiloa guztiz desitxuratu du (eta baita Brad Pittenaere: bestela ez da ulertzen plastikozko kazadora harekin agertzea). Euria eta udazkenekoa dirudien hotzarengandik babesteko denetik erabili izan da: leporako nahiz ilerako balio duten zapi handiak, euritarako jantziak, negukoak, udakoak, udazkenekoak. Batzuk prestatuago etorri dira, aterkin eta sira lodiekin. Beste batzuk ezustean harrapatu ditu, eta ahal dutena egin dute: zinemaldiko egunkaria buruan, txankletak hanketan eta halamoduzko jertsea sorbaldan. Arropak batez ere eguraldiarengandik babesteko balio izan du, ez norbere nortasuna edo edertasuna agertzeko (edo ezkutatzeko). Praktikotasuna modari eta itxurari gailendu zaio.

Horrelako zerbait gertatuko zitzaion morroi honi.

Argazkiak.org | zinemaldia © cc-by-sa: elena laka

Euria ziharduen alfonbra gorrian, María Cristina parean. Gabardina bazeukan, ondo handia eta lotua. Burua baina zerbaitekin estali behar, euria ugaria baitzen. Topatu du oraindik desegiteke zeukan hondartzako boltsan bisera horia, propagandakoa, txirrindulari itzuliren bat etxetik gertu pasa zitzaionekoa, eta bi bider pentsatu barik jantzi egin du. Gatxeten gabardina eta igeltseroaren bisera. Helburua bete du behintzat: zinemaldian ibili katarrorik harrapatu gabe.

Ez cowboy kapelua, ez bikingo kaskoa, ez eta martziano antena argitsuak. Aurtengo Euskal Herriko jaietako modako buru gainekoa borsalino sonbreroa izan da. Borsalino sonbreroa, denok ulertu dezagun, gangsterren pelikuletan eramaten dituztenen antzerakoa da (James Cagney aktorea gogoratu), baina hegoa piska bat motzagoa duena. Modan dagoen modeloa oihalez estalita dago.

Aurtengo jaien aurrekoa da moda. 2008 urtean edo behar bada urte bete lehenago hasi zen ikusten moda desfileetan. Gero ezaguna egin zen Brad Pitt askotan agertzen zelako borsalino batekin estalita (gaur Donostian izango da Pitt; borsalinoz?). Ondoren Zaran ere saltzen hasi ziren, eta kalean baten batzuk ikusi genituen. Baina aurtengo jaietan izan da benetan mutikoen artean zabaldu denean, saltzaile senegaldarrak herriz herri borsalinoak eskaintzen hasi direnean.

Beti galdetu diot nire buruari nork erabakitzen ote duen jaietako salgaia zein izango den. Urte batean senegaldar guztiek cowboy kapelak eskaintzen dituzte, hurrengoan mexikar kapelak, antena disdiratsuak, aurten koadrozko borsalinoak. Eta esango nuke inoiz baino arrakasta handiagoa izan dutela beltzen kapelok. Izan ere, aurreko urteetako buru-estalkiek broma kutsua zeukaten eta xelebre itxura ematen zioten kapelazpikoari (gehienetan mutil gaztea), esango didazue zein jite barregarria geratzen zaion ligatzeko asmotan gerturatzen zaizun bikingo adardun bati. Bosalinoek ostera toke dotore-interesantea eskaintzen diote edozein herriko jaietan ligatzeko asmotan atera den mutil gazteari, segurasko Brad Pitt dauka erreferentzia borsalinoa erosterakoan, horratx lortutako arrakastaren gakoa 14 urtetik gorako mutiletan.

Borsalinoaren ondoko galderak, bi: bata, zenbat borsalinodunek lortu dute aurten jaietan ligatzea? Bigarrena, zer ote datorkigu datorren urteko jaietako gau luzeetan burua apaintzeko?

Garbiketa egiten, hoteleko paperak aurkitu ditut, propagandak, argazkiak. Baita afarietako kontu bat ere. Burua joan zait udako plazer horietara, deskantsua eta “dolce far niente” ohitura zirenen sasoietara.

Originala ikusi nahi izanez gero Zer erantzi-n klikatuta ikus zenezake erantzun eta guzti.