Zuloagaren lagunak
Erakusketaren kartela
Hogeitaka urtetan (1913-1939) berrehun gutun baino gehiago idatzi zizkioten elkarri, hainbat opari trukatu, bat etorri ziren 1898ko espainiar hondamendiren gaineko hausnarketaz eta elkarrekin prestatu zuten 1928an Parisen aurkeztu zen El retablo de Maese Pedro ikuskizuna. Fallak konponitu zuen musika eta Zuloagak moldatu zituen, berriz, lau “buruhandi” eta hainbat txotxongilo, Maxime Dethomas artistaren laguntzaz.
Zuloagak Parisen bertan ezagutu zituen Henri de Toulouse-Lautrec eta Maxime Dethomas, eta bigarren honen arrebarekin, Valentinerekin, ezkondu zen. Eztei-lekuko izan ziren Isaac Albeniz musikari katalana eta Eugène Carrière frantses pintore sinbolista. Lagunik ez zitzaion falta izan, antza, eibartarrari.
Ignacio eta Valentine senar-emazteek hainbat solasaldi eratu ohi zituzten Zumaiako Santiago-Etxean, eta bertan izan omen ziren, noiz edo behin, Unamuno, Pío Baroja, Ortega y Gasset, Julio Beobide, Blasco Ibáñez, Gregorio Marañón, Pablo Uranga, Valle-Inclán, Azorín, Juan Belmonte, Albako Dukea, Maeztu, García Lorca eta beste hainbat. Hauetako zenbait eta gehiago elkartu zituen “Mis amigos” lauki burutu gabean.
Aurrez aurre lau buruhandiak eta, barrenean, hainbat txotxongilo. Nonbait, Zuloagak, pintatzen ez ezik, beste hainbat gauza egiten ere bazekien
Manuel de Falla, Zuloagoak pintatua, ehun pezetako billetean "ospetsu" egin zena
"Mis amigos" marrazkia, Zuloagak margotzeke utzi zuena. Ezkerraldean, txapel eta guzti, Zuloaga bera.
Unamunorekin, Madrilen
Beste horren beste esan daiteke Manuel de Fallari buruz. Bere konposizio zoragarrien “Noches en los jardines de España” edota “El amor brujo”entzute hutsak, lur honetan ez dagoen beste plano batetara eraman dezake arima! Benetan!
Bi erraldoi hauen ondoan, Luis Albertok aipatzen dizkigun beste konpositore, idazle, margolari, sendagile edo txuliatzaileak errepikatuko ez den aro bat sortu zuten. Gero, kaskarkeria edo mediokritatea etorriko zitzaion arteari!