Tout ira mieux… Jusqu'à Ispahan
Ez zait Almudena Grandesen azkena batere gustatu, agian gehiago itxaro nuelako. Distopia sinesgarria asmatzea, burutzea eta interesaraztea ez da segurutik batere erraza, baina auskalo merezi ote duen ezertan ahalegintzea, helduentzakotan hasi eta gaztetxoentzako moduko literaturan amaituko bada.
Behar bada ez da nobelarik aproposena Almudena Grandes zena estu hartzeko, jakina denez minbiziak jota hil baitzen azken atalen bat edo beste bukatu aurretik (3), baina istorioaren unerik gorenean ere indarge atzematen da, ideien printzak hitz-jarioaren itzalpean babestu edo ezkutatuko balira bezala.
Gizartearen kontrolaz jabetzen den ideologoaren eta bere aholkulari artezaren profilak ahulak dira oso, sistema guztiari eutsi beharrean diren polizia nazionalaren zein guardia zibilaren buruenak bezalaxe. Zer esanik ez, noizbaiteko askatasuna bideratzeari ekiten dioten taldekideak ere. Dena da gogotik naïf samarra, non eta eguneroko errealitate gezurtiaz jabetzeko ere gauza ez den gizarte kokilduan.
Ez zait batere serioa iruditzen txertoak iruzurra direnik sumaraztea edota, sasidiktadura ezartzeko pandemia asmakizun aproposa izan daitekeen leloa dantzan jartzea. Edozein modutan, fikzioaren hariak hala eskatuko balu ere, balirudike kontakizunak landuago eta jantziagoa izan beharko lukeela; alegia, ez duela balio harria bota eta auzia, huskeria gisa, nora ezean bere kasa uztea.
Dena gertatzen da, gainera, nonahiko Madril itsumandoan, ez iraganik, ez belaunaldi-memoriarik, ez munduan barrena ingurumari zabalagorik ez bide duen gizarte endogamiko eta klaustrofobikoan (4), non bestelako errealitaterik izan daitekeenaren zantzurik txikiena ere ez da gogoan hartzen.
Maldan gora kostata igo ondoren, istorioa amaitzen da arrapaladan, presaka eta harrapataka, hutsaletan eta gezatan. Heriotza lagun krudela izan daiteke, ez ustean beti ere zain baitago… nahiz Ispahanen izan (5).
---ooOoo---
2) Orain "Les soldats de Salamine" (Javier Cercas, 2001) irakurtzeari ekin diogu. Ez nuen nik bere garaian gaztelaniaz irakurri, baina bai, ostera, David Truebaren filma ikusi.
3) Luis García Montero alargunak amaitua.
4) Bi-hiru lerro baino ez, nobelaren unibertso estua ulertzeko:: "Les gens devaient enfin pouvoir bavarder à coeur ouvert dans les pâtisseries, les magasins de vêtements, les stands du Rastro ou les boutiques de matériel informatique. Certains tracts que distribuait La Montagne depuis de semaines partout dans la ville..."
5) "Le valet du riche marchand de Bagdad". Obabakoak. Bernando Atxaga.