Olgetan-benetan, ganoraz

Iñaki Segurolak badaki ez dena erraz irakurtzeko liburua. Gogoan du eraz eta moldez (3) eredutzat izan duen Oteizaren “Quousque Tandem” (1963) saiakera oso jende gutxik irakurri zuela (4), nahiz engaiamendu-garaian argitaratu eta, gainera, gaztelaniaz. Badaki 300 orrialde idatzi beharrean heren bat idatzi izan balu, gehiago irakurriko litzatekeena. Baina liburuan ez da sumatzen amore-emate keinu izpirik edo komunikazio-zantzurik txikerrenaren aztarrenik  eta, areago, jakina, “ñañojakintza euskaljator merkezurrearenganako” abegi ziztrinik.

Egilea seguruantza da bere buruaz. Bere azpeitiar tradizioaz, hautatu ikasketetan asmatu izanaz eta azken hogeita hamar urteotan eguneroko lanbideak irakatsi dionaz. Bizitza guztia darama euskarari adi eta, oraingo honetan, belarria beren-beregi jarri dio, erantzun zain, sumillerrak usain-bila sudurra ipini ohi duen antzera.

Segurolaren belarria ez da, ordea, fonoteka hutsa; zer gerta ere, Turingen adimen-testa gaindituko luke. Ez zaio berezko irizpiderik eta irudimenik falta, hitz eta adiera berriak antzemateko eta eraldatzeko gauza da; baita, aukeran, filologiaz, filosofiaz, ideologiaz edo fisika (eta mekanika!) kuantikoaz baliatzeko gai ere. Jokalari trebea da, ezbaikari aspergaitza, adarjotzaile asmotsua, mito-maiseatzailea, sasiakrobata-salatzailea eta alegiazko aldare-ukatzailea, ironiaz, zirikaz eta xarmaz. Gaiaren idorrean, entretenigarria. Olgetan-benetan (6), beti ere ganoraz jantzia.

Hain zuzen, serio jartzen denean (7), Iñakik badaki irazki handirik gabeko aitortza zintzoak egiten: “Liburu hau dateke halaber autolaguntzakoa; hain auto, non neure buruari laguntzeko egongo dudan (horretarako ere egingo duda, hobeki). Lagundu behar diot neure buruari ohartzen zergatik ezin dudan bat egin ezerekin edo sinetsi ezertan: ez inolako gauza, ideia, alderdi, aldeoso, banderarekin edo –tan.” Arestiren denboretatik ez dut nik gogoratzen hain amain-emote nasairik.

Nago, hirugarren partea irakurtzeak mesede besterik ez lekarkiokeela lanbidez idazten duen edonori. “Entzun Azkue” diotsa belarriari, eta entzun Axularri, Lazarragari eta Lardizabali, Hiriart Urrutiri eta Juan Mateo Zabalari, Agirre Asteasukoari eta Ondarroakoari, Etxeberri Sarakoari eta Ziburukoari; eta, orobat, Arrese Beitia, Uztapide, Leizarraga, Etxahun, Monho, Toribio Etxebarria eta abarri. IdPot  (8) gutxi eta belarri ona behar, nonbait.

Edozelan ere, liburua ez da, gero, irakurterraza. Auskalo,  jakinduria baino, ez ote duen zaletasun-puntturik eskatzen. Fikzioz elika denak nekez gaindituko ditu lehen lau hitzaurreñoak. Hizkuntzatik hiztegira, zinbili-zanbuluan, olgetan-benetan, aritzea gustuko duenarentzat, berriz, apropos-aproposa.

Tentuz (9) hartu besterik ez dago, arrapaladarik gabe, umorez; saltoka irakur daiteke, zatika, ezpalka, anarko samar, inoren eta ezeren peko morrontzarik gabe. Begiek ez dute-eta belarriaren ordenarik jarraitu beharrik. Areago inoren belarriarenik.

---ooOoo---

(1) Zerrenda horretan, aurrena da "Xabier Lete. Ni naiz. Antologia". Funtsean, ezin esan liburua denik, CD bi eta kanta-letra bilduma baizik. Bigarrena, berriz, "Etxeko landareak" (Jakoba Errekondo, 2020), etxe-barruko eta inguruko landare-liburua. Berriketa gabeko liburu guztiz gomendagarria, 

(2) Nemo patriam quia magna est amat, sed quia sua. Inork ez du bere aberria maite handia delako, berea delako baino.

(3) Molde zaharra, ezin bestean, ia 60 urte zahar.

(4) Hala ere, barrena zazpi argitaraldi izan ditu lau hamarkadatan. Azkena 2009an. Nekez ondu ahal izateko moduko marka.

(5) Zazpi argitaraldietatik seitan-edo, bertsolariak agertu ziren azalean. Oteiza erdaldunak bertsolariak (euskal estilo edo estetika) laudatu zituen. Segurola euskaldunak ez, ordea, “BECtsolariak” bederen.

(6) “Olgetan-benetan ta ezarian-baiarian on andia egin lekioe erriari” Azkue, 1925.

(7) Hainbat atal gogotik dira serioak, “Eguneroko ogia: etimologia” delako ezpala, esaterako, batño hautatzekotan.

(8) Ideia potoloak

(9) Hona, ez(h)ustean irakurtzeari ez ekiteko-edo, lagungarri izan daitezkeen abiapuntu bi:

"Jada ez gara gai hizkuntza bizi bat transmititzeko"

"Euskarari entzuteko saiakera"