Mario Fernandez, estatutu-eskumenen negoziatzaile zorrotza
TVEk (ez zen orduan besterik) zuzenean eskaini zuen eztabaida historiko hura 1981eko urriaren 21ean izan zen. Biharamunean, Jaurlaritzaren ehundaka funtzionari eta kontratatu (2) bazkaltzen ari ginela Lakuako jangelan, Mario Fernández bera sartu ahala, denok jaiki eta demaseko txalo-zaparradaz agurtu genuen. Ez dakit nik, dioten bezala, hamar minutu baino gehiago iraun ote zuen txalokada estu bezain beroak, baina bai, behintzat, nik neuk sekula bizi izan dudan ezusteko, bat-bateko, benetako eta barru-barrutik ateratakoa.
Urte bereko otsailaren 23an. porrot egindako estatu-kolpearen (“Tejerokada”) ondotik (3), espainiar gobernuak, UCD eta PSOE alderdien eraginez, LOAPA legea proposatu zuen, larregitzat jo zituzten hainbat autonomia-eskumen murrizteko. Giro hartan izan zen sekula espainiar telebistan jarraipen gehien izandako buruz buruko eztabaida politikoa. Inork ez du zalantzan jartzen TVEk zuzeneko hura afalorduan eskaini zuela, ministro abil eta bizkorrak irabaziko zuelakoan, baina Deustuko Unibertsitateko Merkataritza-zuzenbide irakaslearen dialektika zorrotzak zein gaiaren ezagutzak eta jabetzak nabarmen jota utzi zuten jendaurrean frankismoaren ezpaletik zetorren ogasun-inspektorea.
Aldi berean, Eusko Jaurlaritzak, Kataluniako Generalitateak, EAJk eta CiUk helegitea aurkeztu zuten, estatu-legeak nekez murriztu zitzakeelakoan erreferendumez onartutako autonomia-estatutuen ahalmenak. Ondorioz, 1983ko abuztuaren 13an. Espainiako Konstituzio Auzitegiak lege-egitasmoaren izaera organiko eta harmonizatzailea ukatu zuen, biltzen zituen 38 artikuluetatik 14 konstituzioaren aurkakotzat jo ostean.
Geroztik, ezin esan gero espainiar gobernuek presa handirik izan dutenik eskumenak eskualdatzeko. Baina ezin ere esan estatutuaren ahalmenak murriztu direnik. Eta Mario Fernandezen egikerak izan zuen zerikusirik.
Agur eta ohore.
(1) LOAPA. Prozesu Autonomikoaren Harmonizazioko Lege Organikoa
(2) Ramon Labaien Kultura sailburuaren ardurapeko Euskara Zuzendari nintzen ni artean.
3) Leopoldo Calvo Soteloren memoriei eta Felipe Gonzalezen adierazpenei jaramonik eginez gero, LOAPA indarrean jarri nahia ez omen zen estatu-kolpearen eraginez burutu, baizik eta aurretiazko egitasmoa zela. Honela balitz, auskalo zer ote litzatekeen larriago, militarren presioz edo txantaiaz autonomien eskumenak murriztu behar izatea ala UCD eta PSOE alderdien borondate politiko askeaz.
- Rodolfo Martín Viila vs. Mario Fernández, Joaquín Arozamena tarteko. 1981.10.21
