Sorozabali zor dizkiogu katiuskak

Ezustekoz ezusteko, Donostian jaio (1897) eta Madrilen hil zen (1988) euskal musikaria izan genuen Pablo Sorozabal. Inoiz goi mailako musikagilea izatera helduko zenik sekula barrundatu ez arren, kalekume soila zela solfeo ikasteko aukera izan zuen, ezustean, Euskalerriaren Adiskideen Elkarteareari esker; gero, nerabetan, kabaretez kabarete biolina jotzen aritu izanagatik, ezustean, Donostiako Udalaren beka irabazi eta, Alemanian, orkestra-zuzendaritza ikasteko aukera izan zuen; eta, azkenik, musika sinfonikotan konposatzailea izatera iritsiko zelakoan, arrazoi ekonomikoengatik musika liriko arina moldatzen amaitu zuen, ezustean ere, bestelakoan nekez lortuko lituzkeen gizarte-ospea eta arrakasta erdietsiz.

Besteak besteak, hainbat euskal suite, sinfonia eta filmetako soinu-bandaz gainera, hogeitaka opera, opereta eta zarzuelarentzako musika burutu zuen Sorozabalek, “Katiuska” (1931), “Adios a la bohemia” (1933, Pio Barojaren libretoaz), “La del manojo de rosas” (1934), “La tabernera del puerto” (1936), “Black el payaso” (1942) eta Juan José” (2016an estreinatua) tarteko; denak ere zein baino zein ezagunagoak, nire amama Segunda zenaren gustuko, gaztelaniaz ikasteko Antzuolatik Donostiara joan behar izan zuen arren. Oraindik ere gurean diraute haren “bitrolazko” disko gogorrak (78 RPM), nahiz entzuteko gramofono aproposik inguruan geratu ez

Katiuskaren “katiuskak”

Hain zuzen, Sorozabal zendu zenetik 30 urte bete direla-eta Natibitate biharamunean, Donostian antzeztu da, jende-arrakasta handiz, “Katiuska” zarzuela, zeinetan entzun ahal diren hirurogeiko hamarkada arte lagunarteko afalosteetan buruz abestu ohi ziren kantak, “La mujer rusa”, “Rusita, rusa divina" eta "A París me voy",  esaterako. Eta, nago, oraindik ere herri-jaietako txarangek sarri jo izaten dutela, jakinezta behar bada, “Kosakos de Kazan” deritzon martxa.

Katiuska zarzuelaren gizarte-arrakasta zein zabala izan zen jabetzeko, gogoratu besterik ez dago, Katiuska protagonistak oholtza gainean zeramatzan gomazko bota altuak modan jarri ezezik, “katiuska” izenez pasatu zirela gaztelaniazko zein euskarazko hizkera arruntetara. Ez zen, antza, garaiko joera soila izan, bizpahiru belaunaldi geroago ere indarrean jarraitzen baitu Googlen eta Elhuyar zein Labayru hiztegietako sarreretan.

* Enriqueta Serrano, Pablo Sorozabalen emaztea izan zena.

Pablo Sorozabalen argazkia, Debako Ozio Bide elkartean dagoena. Bertako pianoan jo ohi zuen lagunartean; baita, giro hartan, Debako martxa ere.