Francok Espainia gutxietsi zuenekoa
Laburra, interesgarria, graziaz idatzia... Carlos Rilova Jericó historialariaren eskutik Hondarribiko Udalak argitara emandako Cardenales, reyes, príncipes y dictadores. La larga historia de la Paz de los Pirineos (Hondarribia 1660-1960) ikerlana (Zehazten, 2010).
Carlos Rilovak azaltzen duenez, Espainiak eta Frantziak 1659an elkarrekin sinatutako Piriniotako Bakea (eta, ondorioz, Frantzia eta Nafarroako Luis XIV.aren eta Espainiako Felipe IV.aren alabaren arteko ezkontza) ez zen sekulako europar itunik garrantzitsuena izan baina bai, ostera, urrats aitzindarietakoa Europako Batasunaren urraspide luzean. Hondarribiak merezi izango omen luke aipamen bereziren bat Europako diplomazia-historiaren mapan, Haga, Ryswick, Utrecht, Paris, Versailles edo Erromarekin batera.
Fernando Castiella bilbotarra Kanpo-arazoetarako ministroa zelarik, aldiz, gobernu frankistak gogotik gutxietsi zuen Piriniotako Bakearen ituna, espainiar loriaren amaiera zelakoan, eta ildo bereko eskuin historiografiaren ikuspegiarekin bat etorri, alegia: Felipe IV.aren diplomaziak ez zuen asmatu, Espainiaren armada Frantziarena baino ahulagoa, espainiar inperioaren gainbehera nabarmena omen eta ondoko erregeek maldan behera jarraitu besterik ez zuten egin hiru mendeetan zehar. Eta, Espainia galtzailea gutxietsi ezezik, baita Frantzia garailea goraipatu ere. Hau guztia zergatik, ordea?
Batetik, esan bezala, altxamendu militarraren premia arrazoitzeko, Espainia indarberritua aldarrikatzeko eta Caudilloaren abagune historikoa adierazteko. Baina, bestetik, baita Frantzia ludorioz eta lausenguz gozatu eta leundu nahi izanagatik ere, 1959 urtean espainiar diktadura noraezean baitzegoen eta nola hala behar baitzuen Frantziaren lankidetza mamitzear zeuden erakundeetan (NATO, EEE etab) noizbait onartua izan zedin, edota Saharan nahiz Mauritanian elkarri laguntzeko.
