Euskaltzainburu izan zen ingeniari-ingeniaria

Wifia, emaila edo interneta betidanik egon izan ez diren bezalaxe, telefono automatikoa ere uste baino berriagoa da. Nik zazpi-zortzi urte nituela, Eibarko telefono-zenbakiek bi zifra baino ez zituzten (nire aitaren lantegikoa 19a zen) eta inorekin hitzegiteko herriko  “telefonistiari” deitu behar izaten zitzaion deitzailea eta dei-hartzailea elkarrekin konektatzeko. Horrela izan zen ia Gipuzkoa osoan 1953 arte, nahiz Donostiak (espainiar hiribururik aitzindarienetakoa) hogeitaka urte lehenago (1925) lortu automatizazioa. Europako teknologiarik aurreratuenetakoa garatu zuena izan zen Ignacio M. Echaide ingeniaria.

Ignacio M. Echaide Lizasoain donostiarra, tarteka-marteka sortzen diren ezohiko horietakoa izan zen. Luze, luzeegi, joango litzaiguke haren curriculuma biltzen baina, adibide eta adierazgarri gisa baino ez, hona hiruzpalau lagin: Gipuzkoako Telefono Sarearen zuzendari, Eibarko Alfa kooperatibaren kontseilari, “Legión Católica Española" zeritzonaren sortzaileetakoa eta Euskaltzaindiaren lehendakari. Dozenari batere zorrik ez dion hamahirugarrena zen Echaide.

Mutiko bizia gero, bizirik bazen. Donostian jaioa 1884 urtean, 22rekin amaitu zuen Bilbon Industria Ingeniaritza; 23rekin, euskara ikasi; 25ekin, Gipuzkoako Diputazioaren telefono-sarearen zuzendari; 26rekin, Gazteria Integristaren lehendakari; 27rekin idatzi zuen “Prefijación y composición del idioma euskaro”, etab. etab. Lan egiteko makina burutsu eta kementsua. Euskarari aurre egin zion hizkuntza ingeniaritzaren sail bat gehiago balitz bezala.

Hogeita hamarren bat liburu idatzi zituen teknologiaz, antolakuntzaz zein metodologiaz, eta, erdiak inguru, telefoniaz. Hauetariko bat, euskaraz, “Telefonoaren sortze eta aurrerapena” (1929), seguraski sekula telefonoaz euskaraz idatzi den lehen liburua eta, tamalez, bakarrenetakoa. Horrez gainera, beste bosten bat–edo, gaztelaniaz, euskararen jatorriaz, euskal aditzaz, joskeraz, morfologiaz eta abarrez.  Azken hauetako bizpahiru tituluk diraute gure ama zenaren liburuen artean. 

Jon Etxaide idazlearen aita, beronen erreferentzia kualitatiboa dakar semearen biografiak: “Ingeniari bikaina, teknikari azkarra eta intelektual aparta izateaz gain, euskaltzale eta integrista nabarmena ere izan zen”.

Besteak beste, gizon serioa, zorrotza, zurruna, zuzena eta, diotenez, ona.

Telefonoaren sortze eta aurrerapena (Donostia, 1929)