Ene que risas hisimos al pasar por el Sendeja

“Ene que risas hisimos al pasar por el Sendeja, chalos y todo nos hiso desde el balcon una vieja…” (Lexicón bilbaino. Emiliano Arriaga, 1896). Zenbat bider ez ote genuen gaztetan hau kantatu zurrutean egin ostean edo erdi lafiatuta. Zatia serioago, berriz, Gabriel Arestik: “Askaotik Sendejara, Bilbaon Esperantza oso mehar, ilun eta laburra da" (Kale artean. Harrizko harri hau. 1970). Mende t´erdi lehenago Paulo Ulibarri okondoarrak bere Gutun Liburuan idatzi zuen : "Orain noa esaten cer igaro zan gau baten ardaoteguiyan Cendessaco corrican” (1823).

Baina, zer arraio da Sendeja? Bilboko kalea, jakina. Baina zer esangura du? Unamuno bertako semeak erantzun (1886): “Los aldeanos llaman a la Sendeja Zinguiria o Zinguiracale que equivale a calle de lodazal o barrizal”.

Iritzi berekoa zen nonbait Azkue eta ildo horretatik ikerketa zehatza bezain zorrotza egina du Ander Ros Cubas hizkuntzalariak (2008). Beronen ustez, zingira eta sendeja bikiak ez baldin badira... anaierdiak bai behintzat eta, zer gerta ere, bata zein bestea latinezko caenica (ciénaga) delakoaren oinordekoak.

Hala ere, Bilbon ez ezik Muskizen ere bada oraindik Cendeja kalerik, Bienandanzas e Fortunas (Lope Gartzia Salazar, 1471-1476) denboretatik Petronorren findegia eraiki arte (1972) ingurune horretan ziren faduren lekuko. Baita noizbait Barakaldon, Deuston eta Zarautzen ere, antza, bertako “cinguiras o braços de canal” (1473) tarteko.

Kale artean. Harrizko herri hau, 1970.

Sendeja,  Esperantza eta Askao,  errenkadan, Bilboko kale-izenak dira 

Sendejaldeko kaia, duela ehun urte inguru

Ene que risas hisimos al pasar por el Sendeja, chalos y todo nos hiso, desde el balcon una vieja.

A la jota Machín, que eres un galopín, que por no trabajar te has metido aguasil.

A las pobres aldeanas no les dejas vivir, que les quitas los cuartos pa beber chacolin.