Egutegi-takoen omenetan

Takoa aitaren militantziari zor genion eta arbela, ostera, amaren irakurzaletasunari. Nik gogoan dut non eta noiz ikasi nuen gaztelaniaz. Ezin esan, ordea, beste horrenbeste euskararen gainean. Esango nuke betidanik jakin izan dudala euskaraz irakurtzen eta idazten. Gurasoen meritua. Ez gehiago eta ez gutxiago.

Nire bilobek nekez ulertu dezaketen arren, egutegi-takoek omenalditxoren bat mereziko lukete euskal eskola eta zabalkundearen historian zehar. Kontu izan, esaterako, Arantzazukoak, soil-soilik, 500 milioi orri inguru zabaldu izan dituela zazpi hamarkadatan.

XIX. mendeko asmakizuna, antza. Sabino Arana izan zen aurrena, tako-orrien baliagarritasunaz jabetzen, euskal mezuak etxez etxe zabaldu ahal izateko. 1898an argitara eman zuen lehenengo “egutegi bizkaitarra”, eta hartaz baliatu zen euskal historiaz eta geografiaz hainbat zertzelada laburbiltzeko, berak burututako euskal izendegia ezagutarazteko eta ideia politiko abertzaleak (ikurriña, Gernika, debeku politikoak, Bergarako ituna etab.) hedatzeko.

Honetaz guztiaz interesik duenak sarean aurkitu dezake Joseba Intxaustiren Euskal almanaka eta egutegiak (1815-2006) txostena. Hor dago dena edo ia dena. Eta gehiago dakikeenak jaso dezala eskua.

Joseba Intxaustik bildutako zerrenda