Euskal borondatea
FOESSA (Fomento de Estudios Sociales y Sociología Aplicada) 1965an sortu zen Cáritas Española elkartearen eraginez, garai hartan Espainian gertatzen ari ziren gizarte-aldaketak ahalik eta zuzenen aztertu gurarik. Frankismoak beste hamar urte iraungo zuenik inork ez zekien arren, ordurako hasiak ziren hainbat aldaketa eta mugimendu, baita FOESSAk leial samar ikertu eta bildu ere. Azterketa haietako bat espaniar "erregioetako" hizkuntza-borondateari (1970) buruzkoa izan zen.
Hartarako, aldez aurretik, hizkuntza-borondatea zertan zen definitu behar izan zuten. Hau da: tokian tokiko gizartean bizi izateko bertako hizkuntza jakin beharra premiazkotzat sumatu ez arren, euren seme-alabei erakusteko gertu leudekeen gurasoen asmoa edo jokamoldea. Erraztasunik guztien kontrako eta zailtasunik guztien aldeko borondatea, alegia.
FOESSAk Estatu espainiarreko hizkuntza-komunitateetan egindako inkestaren haren arabera, hizkuntza-borondatea (ikasi beharrik gabeko ikasi nahia) honelatsu suertatu zen 1970an: Katalunian, %10; Balear Uharteetan, %16; Galizian, %24; Valentziar Herrian, %28; eta Euskal Herrian, %38. Hau da, nolabait esateko, Katalunian gurasoek nahi zuten seme-alabek euskaraz ikasi zezaten, beharrezkotzat jotzen zutelako. Euskal Herrian, aldiz, beharrezkoa ez izan arren.
Honelako zerbait sumatu da berrogei urte geroago Athleticen eta Barçaren arteko Kopa-finalean ere. Valentziako partiduaren inguruan bildutako jarraitzaileen kopurua borondate horren lekuko edo da. Irabazteko susmorik gehien zutenek zale gutxiago elkartarazi dute eta, alderantziz, irabazteko aukerarik gutxien zutenek, aldiz, askoz ere jende gehiago bildu.
Jarrera horri, besteak beste, kirol-borondatea deitu dakioke. Errealitatez kanpoko borondate hori onerako ala txarrerako ote den, berriz, beste kontu bat da. Eta ez gero pentsatu Mestallan jende gaztea eta xumea baino ez zenik bildu. Hantxe ziren, besteak beste, buruzagi sindikalak, unibertsitate-irakasleak, zientzia-ikerlariak, enpresa-zuzendariak, goi mailako aholkulariak...
Eta, Valentziakoa gutxi bailitzan, horrez gainera, Bilboko harrera. Soziologoek badute zer aztertu.
