Berrogei urte eta orain hau!

Berrogei urteotan egindako lana ez da inondik ere hutsala izan. Mila inguru orrialdeko bi liburuki guri bezain mardul, 43 kapitulutan sailkatua, besapean hartuta egundoko itzala eragiten duen lan garaua.

Nik nire buruari Olentzerotan egindako oparia, liburudendan erosterakoan saltzaile txantxikuarrak zera esan zidan: “Pufff… hau da hau, lotsia be emoten dost 70 euro kobrau biharra”. Eta nik erantzun “kontuak orduka eginezkero, egilliak ez dira aberastuko eta irakurliandako, ostera, zinera joatia baino zatixa merkiago”.

Zer gerta ere, gramatika honek ezaugarri bi omen ditu. Batetik, zuzenean hartarako egin ez bada ere, nolabait behintzat,  gramatika arauemailea dela. Ez soilik Euskaltzaindiaren emandako arauak biltzen dituelako, aukeran, era eta molde batzuen zein besteen arteko lehentasunak adierazten dituelako baino. Hau da, gramatika deskriptiboa da baina, aldi berean, irakurleari jakineko norabideak markatzen dizkiona. Bigarren ezaugarriari dagokionez, berriz, Euskaltzaindiaren Gramatika Batzordeak lan irekia aurkeztu nahi izan du, ez itxia, interesik izan dezaketenen artean eztabaidatua izan dadin.

Bi ezaugarri nagusion ildotik, gramatika ez da segurutik alorrik aproposena irakurle arrunta animatzeko. Balirudike, ikasle, irakasle, aditu, ikertzaile edo nolabaiteko profesional interesatua beharko litzatekeela izan, bi mila orrialdeko gramatika eskuez oratu eta gordin asko irekitzen hasteko baina, egia esan, lanak berrogeitaka orrialdeko aurkibide joria du, nabarmen xeheki zatikatua, non, esaterako, ahal, bat, bait, bera/beraren, bera/berdin, bir/ber, izan/egon, zein/zer eta beste mila inguru sarrera zehazten eta bereizten diren --denetariko kasuez, arloez, kategoriez, adizkiez, atzizkiez, izenez, izenordez, perpausez eta abarrez-- euskaraz idazten dakien orok ulertzeko eran.

 Adolfo Arejitak Durangoko Azokako aurkezpenean adierazi zuen bezala: “Umore onez hartuz gero, gramatika atsegin eta entretenigarria suerta daiteke”. Nago, umoreaz gainera, ez ote litzatekeen zaletasun pittina ere komenigarri izango baina tira, demagun, funtsean, oso funtsean, arrazoiaren jabe dela gure Adolfo. Euskaltzainek beti dute arrazoia... esan nahi dut, jende arrazoitsua dela.

Pello Salaburu, Andres Urrutia eta Miren Azkarate