Edukira salto egin | Salto egin nabigazioara

Tresna pertsonalak

Eibarko peoria, San Blasa baino hobia
Hemen zaude: Hasiera / Blogak / Amatiño / Barrena

Barrena

Amatiño 2011/11/27 22:00
Nire sasoiko eibartarroi samur samar atera izaten zaigu berbetan “barrena" hitza, “gutxienez” adierazteko. Gure zaharrok behin eta berriz erabili ohi zuten eta euren bilobek, aldiz, inoiz ere ez.

Adiera polita oso –eta gutxienez baino dezente 'elertitsuagoa'-- iruditzen zaidan arren, barrena idazten erabiltzeari utzi nion nik, Eibarko hitz bakan horietakoa baino ez zelakoan. Eta zer esanik ez gero, Toribio Etxebarriak ere ez zuela bere hiztegian bildu konturatu nintzenan.

Ondo dago, bai, eguneroko hiztegia aberasteko ahalegintxoak egitea, baina ez gara behintzat hasiko, ez Axularrek eta ez Larramendik, Lhandek, Azkuek, Mujikak, Toribiok, Sarasolak edo Euskaltzaindiak jasotzen ez duten adierarik berpizten.

Baina, gaur, erdaraz nabarmen gaizki egiten duen Itziarko baserritar lagunarekin kontu-kontari niharduela, zera bota dit arrunt asko:

-- Ene…ez naizela ni han harrezkero egon… hogeita hamar urte barrena!

Joño, Eibarko zuloan eta joan zen mendean baino erabiltzen ez zelakoan…Horra ba, gaur egun, Deba ibaia baino haratagoko mendi-gainetan ere.

Berriro miatu ditut etxean eskura ditudan hiztegiak eta, azkenean, hona non Labayrurenean (Bizkaiera eta batua (b)uztarturik, 2003), hirugarren adieran: Zenbatean salduko duzu? Barrena sei euroan (por lo menos).

Beraz, Eibarko hitza ezezik, baita Bizkaikoa ere; eta, nik dakidanez, Itziarko baserritarrek ez dute bizkaieraz egiten, Zubeltzu bertsolariaren aitona-amonen aitona-amonen garaietatik… barrena.

Zubeltzu Deba 1974

Ezkerraldean, Jose Mari Iriondo kazetaria. Ondotik, Manuel Olaizola "Uztapide", Jose Antonio Soraso "Zubeltzu" eta Inazio Eizmendi "Basarri" bertsolariak. Deban, "Zubeltzu"ri 1974an egin zitzaion omenaldian. Hurrengo urtean hil zen.

Amatiño
Amatiño dio:
2011/11/28 17:35

"Eibarko euskara" hiztegian --http://www.eibarko-euskara.com/-- duzu erantzuna. Baina kontu izan gauza bat dela "amama" eta, beste bat "ámama". Are gehiago, gaztelaniaz ere erabiltzen da baina, nik esango nuke, erdaraz "amama" dela beti. Esaterako: "Le dejó a huevo", "le dejó amama", "ámama laga jetsan".

  1. . amama. iz. (TE). Abuela. Amama baserrikuan ipoiñak, gozuak sutonduan entzutzeko. / Kubalan amama noiz jaixo zan. (Zirik 85). Ik. amandra, amona.
  2. . amama. adlag. (IL). Ganga, chollo, bicoca, jauja. Errez lortzen dan gauza oso ona; gehixenetan adizlagun moduan erabiltzen da. Taberna barrixa zabaldu dabenetik horrek dauka amama garaua! / Oiñ hiru hillebete itsuena etara zenduan eta atzo Primitibia, zuk dakazu, zuk, ámama. Horixe da benetan amama eukitzia. / Pelotia tanto eitteko amama ekan, baiña huts galanta eiñ eban. / Onguak, gero txuletia, eta tartia einda dakat. Gero kafe konpletua. Amama bizi haix!. Esan, ámama esaten da.
Trebi
Trebi dio:
2011/12/01 20:08

Nik beti pentsau dot amama - a mama hori erdara zela, "gauza bat izan a mama", "tener una cosa a mama", bai, pagotxa izan. Baina badirudi euskaratzat be jotzen dala.

Amatiño
Amatiño dio:
2011/12/02 01:11

Nik ez deuat ezetzik esango, eta balitzok be ez litzakek bape arrarua izango baina... nundik etara dok erderazko esakeria dala?

Jaime
Jaime dio:
2011/11/28 16:51

Galderatxo bat: Eibarren bizi nintzenean, joan den 50. hamarkadan hain zuzen ere, sarritan "amama" hitza erabiltzen ohi zen une edota egoera egoki bat adierazteko, esaterako: tuvo el balón "amama" para meter un gol. Erabiltzen al da oraindik? Toribio Etxebarriaren Lexikonean arakatu arren ez dut esaera berezi hau topatu. Kalamuarainoko bidetik ibiltzerakoan ez ditut jadanik "Arixo" edo "Eup" agurrak entzuten, galduta al dira hauek ere? Izan untsa.

Iruzkina gehitu

Erantzuna formulario hau betez utzi dezakezu. Formatua testu arruntarena da. Web eta e-posta helbideak automatikoki klikagarri agertuko dira.

Galdera: Zenbat dira hogei ken bi? (idatzi zenbakiz)
Erantzuna: