Arrazoi bila

Ez da inolako dudarik gerra dela mundu honetako gaitzik handiena. Gatazka armatua dagoenean, ezin daiteke esan galtzaile eta irabazlerik denik. Ez horixe! Guztiak dira galtzaile!
Sarritan, ia-ia beti, elkar ezagutzen ez duten soldaduek beren parean dituzten soldaduak hiltzen dituzte “Goikoen” aginduak jarraituz. Oro har, gerra guztiak pizten dituen sukarria dirua izaten da, batzuetan, erlijio zioez, besteetan Aberriaren banderaren kolore ederrez mozorroturik baina, beti beti, agertzen zaizkigu dirua eta boterea uzkurtuta ilunpean.
Zaharra naiz eta, oraindik, ez dut inoiz entzun gerra bateko alderdi garaile batek barkamena eskatzea gerra honekin zerikusi ez zutenei egindako minagatik. Hemengo gerra krudela eta odoltsua izan zen, inon izan bazen. Pentsa, 1.000.000 hilik hiru urtetan! Zenbat soldadu hil ziren, zenbat zibil? Ez dakit. Nork eskatu zuen barkamena? Inork ez!
Galdera bat: orain desagertzear daudenek irabazi izan balute, zenbat busto eta zenbat kale ez ote litzaieke eskaini haien balentriak goraipatzeko!
Bat nator “Txeroki”ren adierazpenak kritikatzen dituztenekin, ezin da bereizketarik egin biktimen artean, baina, ez alde batekoekin eta ez bestekoekin ere. Gerra batean denak gara biktimak eta!!!

Bat natorke, Jaime, aurrenengo paragrafo bietan diozunarekin. Hirugarrena ez dut, ordea, ulertzen. Esangura duzu Txeroki gerraren batean aritu izan dela? Zein gerratan?

Txeroki ezagutu ez dut ezagutzen, erakunde armatuaren azken belaunaldiko kidea delako. Bere adierazpenetan ETAren berrogeita piko urteen ekintzenak bildu nahi izan dituela uste dut. Jende askorentzat Herri honetan izan genuen gatazka armatua ez da benetako gerra izan, bi estatuen arteko gerra aldarrikapenik izan ez delako. Konforme, baina, ezin daiteke esan Fermin Calbeton kaletik lagun arteko paseotxoa izan zenik. Nire ustez, hobeki letorkiokeela “gerra larvada” izena.
Gerrilla ekintzak edo gaur egun terrorista ekintzak deitzen diren moduan, herri handien zapalkuntzari aurre egiteko herri txikien erantzun bortitza dela esan genezake. Legezkoa? Ez legezkoa? Hau, oro har, Historiak berak epaitzen ohi du eta Historia, beti, garaileek idatzita izan da.
Españako Independentzia Gerran, Frantziako Erresistentzia ekintzetan edo Vietnamgo gerran, zerbait aipatzekotan, sekulako atentatu terroristak izan ziren, baina, ekintzaileak heroien zeruan gailurreratuak. Zergatik? Gerra irabazi zutelako!
Mundu honetan, gizakiaren eskubideak aldarrikatzen ditugu. Zergatik ez ditugu Herri txikien eskubideak aldarrikatzen ere? Sarritan, ez ditugu hurko lagunaren arrazoiak entzun eta onartu nahi gure interesak beste bidetik doazelako, orduan hasten dira ika-mikak, ezinikusiak eta gerrak.
1980. hamarkadan, ez dut gogoan urtea, Errenterian izandako atentatu baten ondorioz, mutiko bat zatikatua geratu zen; hori zela eta “ETArik ez eskerrik asko” izeneko idazlana argitaratua izan zen DEIA egunkarian “Munantxo” nire ezizenez zinaturik. Harrezkero, biolentziaren lasterketak ez zuen gelditzerik izan eta errugabeen meta gero eta handiago izan arren inortxok ez zuen imintzio bat ere egin, ez alde batekoak ez eta bestekoak ere, erokeria hari amaiera emateko.
Azken finean, gu guztiok biktima izan gara bai eta errudun ere.

Nik ez dut zalantzan jartzen ez oraingo Jaimeren jokamolderik eta --are gutxiago-- orain dela hogeita hamar urteko Munantxoren ausardiarik. Baina kontuz zertan dihardugun.

Nire gurasoen belaunaldiak bai bezala, nireak ez du Euskal Herrian gerrarik ezagutu. Nik diktadura ezagutu nuen 32-33 urte inguru kunplitu arte eta demokrazia azken 35-36 urteotan. 1977 arteko lehen aroan ETAk 60 lagun erail zituen, 1977tik 2011ra arteko bigarren aroan, 860. Eta 2011tik honako bi urteotan, ordea, batere ez. ETAk jakingo du zergatik, baina ez lehen aroan, ez bigarrenean eta ez hirugarrenean, ez da gerrarik izan gurean. Are gehiago, 1979tik 2011ra bitarteko marku juridikoa eta 2011tik honakoa berberak dira.

Jakina, zuk esan bezala, "Herri txikien eskubideak aldarrikatu" behar dituguna. Zer besterik egin genuen ba euskal erakundeak eta kontzertu ekonomikoa berreskuratu genituenean 1979an? Hain zuzen ere, ETAk, ezker abertzaleak eta gainerako konparsek oraintsu arte tirokatu eta orain gozoki kudeatzen dituzten erakundeak eta kontzertu ekonomikoak.

Gerra? Zer gerra? Ez zen gero izango On Kixote Mantxakoak asmatutako mamu-sorta, ezta? Berak esan eta berak sinetsi... eta gezurrari eutsi, kristoren porrota aitortu ezinaren ezinez, beldurti.

Ba nik bai esango neuke gerra bat ezagutu dogula, zikina, narrasa, higuingarrixa, naskantia... gerra guztiak lez? Gerra puta bat izan dala esatiak ez detsa ezer zuritzen.

Ezagutu... ezagutu... bakoitzak jakingo du zer dazaguen. Bada postrerik gabe geratzeagatik gosea zer den ba omen dakienik.

Eztabaida hain erraza bada, galdera honi ere erraz erantzun diozue. Txekorik barkamena eskatu behar al zuen, adibidez, Melitón Manzanas hiltzegatik?

Nik neuk --arrazoiz zein ez-- beti bereiztu izan dut 1976ko amnistiaren aurretik ETAk erail zituen 60 biktimen eta amnistiaren ondotik erail zituen 860 biktimen artean.

Txerokik berak Jose María Lidón epailea erail zuen 2001ean. Ez al du alargun eta seme-alabei barkamenik eskatu beharrik?

Eta zein arrazoi duzu bereizketa hori egiteko? Helburu politikoak lortzeko hiltzea ondo dago ala gaizki dago beti. Egoera politikoaren arabera onargarria bada, orduan haustaketa eta erabaki subjektiboa da. Azken finean, Txerokik egin duen bereizketa zuk zeuk egin duzu orain.

Ez dut ezkutatuko, diktadura-garaian borroka armatuarekiko nuen onarpena. Sekula ukatu ez dudan bezalaxe hauteskundeak indarrean jarri osteko gaitzespena.

Kontu jakina da indarkeriaren zilegiztasuna aldatu egin zela 1976an, egoera politiko berria eta amnistia tarteko, Txerokitarrek lehengo lepotik jarraitzea erabaki arren. Jarrera bakoitzak bere argudioak ditu.

Baina, hemen denok dakigu zein den nire iritzia eta zein Txerokirena, Kontua da zure iritzia dela ez dakiguna. Ez baduzu esan nahi, ez esan, eta kitto. Hori ere zilegi da.

Ez didazu erantzun, baina libre zara horretarako, noski. Nik erantzungo dizut, ordea. Jarduera armatua noizbait onartu edo jarduera honetan bereizketak (kronologikoak, estrategikoak, etikoak...) egiten dituen orok zuhurtzia handiz hitz egin beharko luke gaiaz, are gehiago barkamenaz ari garelarik, norberak jarritako marra gorriak norberarenak direlako. Zuri amnistia legea mugarri argia iruditu lekizuke, beste bati autonomia berreskuratzea, beste bati 80ko hamarkadaren amaiera sasi-demokrazia hau finkatzea... Baina horiek guztiak arrazoi politikoak dira. Nire ustez, ordea, ETAren fenomenoa elikatu duena, politika baino, errepresioa izan da. Areago, errepresio hori ETA luzatzeko nahita erabili dela esango nuke. Gaur egun, Espaniaren jarrera horren adibide argia da. Erabat esanguratsua da Otegi espetxean egotea eta zergatik dagoen bertan. Beraz, ETAk barrabaskeria galantak egin dituela, gehiegi luzatu dela eta barkamenak eskatu behar dituela esatea erraza da eta, ziur aski, edonork onar dezake. Baina ez da zilegia bereizketak egiteagatik inori kargu hartzea norberak ere bereizketak egiten dituenean. Horregatik, zuhurtzia da onena, kritikarekin bat, noski, baina zuhur, politikeriarik egin nahi ez bada, behintzat.