Edukira salto egin | Salto egin nabigazioara

Tresna pertsonalak

Eibarko peoria, San Blasa baino hobia
Hemen zaude: Hasiera / Blogak / Amatiño / Aragoik ez du iparralderik

Amatiño

Aragoik ez du iparralderik

Amatiño 2011/03/13 18:00
“Se habla del Euskadi francés (los iparretarrak, 'los del norte'); de los navarros franceses de la Benabarra, que significa lo mismo que Benabarre: 'Navarra la Baja'; se habla de los catalanes franceses de la parte de Perpignan. Bien. Parece que hay razón para ello. Pero, ¿por qué nunca se dice los aragoneses franceses, como han sido en realidad los bearneses y los aregianos?”

Galdera hau Rafael Andolz idazleak egiten dio bere buruari Así somos, así fuimos (Editorial Pirineo, 1998) delako historia-pasarte liburuan baina ez du erantzunik eskaintzen. Nik esango nuke, ordea, erantzuna Pirinioek dutela, Euskal Herriko zein Kataluniako mendaterik gehienak Aragoikoak baino dezente baxuagoak dira-eta.

Ez dakit noiz, non eta nori irakurri izan diodan Euskal Herria giza-bizitza nekez garatu daitekeen Pirinio-gailurretan amaitzen dela. Alegia, Euskal Herria amaitzen dela euskaldunak ostentzen diren lekuan eta euskaldunak ostentzen direla baserritarrak eta artzainak bizitzerik ez duten mendi-bazterretan. Ez dakit hau zenbateraino den egia, honek ez ditu-eta erabat azaltzen Kataluniaraino dirauten euskal toponimiaren aztarrenak baina erabat nabarmena da gero, dezente errazago direla Elizondo eta Sararen arteko harremanak edo Erronkari eta Zuberoaren artekoak, Jaka eta Oloronen zein Ainsa eta Tarberen artekoak baino.  Zer nahi delarik Somport (1.648 m.), “summus portus”,  edo Portalet (1.794 m.) mendateak gainditu beharrak ez du inondik ere joan-etorria errazten, Aneto (3.404 m.), Posets (3.371 m), Mont Perdito (3.355 m.)  eta beste hainbat gailur aipatzeke.

Antza denez,  hizkuntzalariek diotenez behintzat, gaskoi-hizkuntzak (biarnotarrak) hegoaldeko erromantzeen traza gehiago omen du iparraldekoena baino, baina ez dirudi aragoitarrek eta biarnotarrek elkarren kontzientzia handirik inoiz izan dutenik. Gauza bat da geografia-auzotasuna, errege-leinuak eta dinastia-aginteak eta beste bat, berriz, jatorri-kontuak.

Edozein modutan, gutxi zein asko, ukaezina da gaur egun Euskal Herrian zein Katalunian mugaz bi aldeon arteko harremana, hurbiltasuna eta nortasun partekatua. Aragoi eta Biarno, aldiz, mundu bi zeharo paraleloak dira.

 

koldo
koldo dio:
2011/03/14 21:24

kaixo, Amatiño. Gaskoiera okzitanieraren familiako hizkuntza da eta okzitanierak harreman handia du katalanerarekin. Bada Katalunia Herrialdeetan, Valentziaerrian zehatzago esan da, nor dion azkenean bi hizkuntza horiek (katalana eta okzitanoa)famili bereko eta are gehiago hizkuntza bat eta bera direla. Egia da, gaskoiera -eta oro har "oc" zitaniera-, harreman handiagoa duela katalanarekin eta ez "ouil" hizkuntzarekin (frantsesarekin, alegia. Aragoierak -fabla gisa ezaguna-, penintsulako erromantzeekin du harremana.

Iruzkina gehitu

Erantzuna formulario hau betez utzi dezakezu. Formatua testu arruntarena da. Web eta e-posta helbideak automatikoki klikagarri agertuko dira.

Galdera: Zenbat dira hiru ken lau (idatzi zenbakiz) ?
Erantzuna: