Andres Urrutiak eta Xabier Agirrek dute hitza
Nik ez nuen sekula Iruña-Veleia auziari buruzko Diputazioaren erabakia zalantzan jarri. Honelakoetan konfiantza kontua izan ohi da-eta. Henrike Knörr adiskidea zenak besterik defenditu arren, Eliseo Gil eta Idoia Filloy arkeologoen ala Gorrotxategi, Lakarra eta beste irakasleen artean hautatzeko orduan, nik azkenei sinetsi nion bikotearen kaltetan. Izen-ospe kontua. Ez gehiago, baina ezta gutxiago ere.
Hala ere, zenbaitek besterik uste izan arren, arkeologoek ez zuten nonbait hain erraz amore eman eta, etsi ezezik, euren tesiaren aldeko hainbat diktamen eta informe metatzen ahalegindu dira. Honez gero hamahiru txosten bai behintzat, Antonio Rodríguez Colmenero arkeologoarena eta Hector Iglesias filologoarena tarteko.
Auskalo nork duen arrazoia baina zilegi bekit hiru galdera soil egitea:
- Hamahiru txosten ez dira gero erraz burutzen --eta are gutxiago izen-abizenez sinatzen— asmakizun hutsez eta batere argudiorik gabe. Zer esanik ez komunikabideetan txarretsi den jarreraren alde, izen ona galdu duten arkeologoen mesedetan eta iritzi zientifiko ofizialaren kontra.
- Arkeologo biek ez omen dute eskatzen merke samarrak bide diren zenbait froga berriro egitea besterik. Batzuok eta besteon ohorearen gainetik, jokoan dagoenak ez al du horrenbeste merezi?
- Arkeologia-aztarrenen balioa ukatu gabe, Iruña-Veleiako testuek –egiazkoak balira-- dezente aldatuko lituzketenez gero orain arteko euskal ikasbideak, ez al luke Euskaltzaindiaren Jagon Sailak zertxobait esan behar?
Ez dakit baina, ni Euskaltzainburu edo Arabako Diputatu Nagusi banintz ez nuke lasaiegi lo egingo. Eta... benetakoak balira? Historiak ez lieke konturik eskatuko Gorrotxategiri, Lakarrari eta abarri, ezta Euskal Herriko Unibertsitateari ere, Euskaltzaindiari eta Arabako Diputazioari baizik. Teknikarien ezaguera ez dago zalantzan, ezta euren erantzukizunik eza ere. Andres Urrutiak eta Xabier Agirrek dute hitza. Eta komunikazioaren aldetik, hobe gero zenbat eta lehenago.
Aupa, Amatiño! Pertsonei edo erakundeei sor zaioen ohorearen gainetik egia aurrera atera behar da. Egia geugaz oztopo guztien aurka. Ez gaitzatela lehengo tontotzat eta gero koldartzat jo aurkalariok. Ezdelakoan ziria sartu digute eta orain parre egiten digute. Eta euskara, Iruña Beleian agertzen den euskararen lekukotasunak, edo kristatsunarenak, etsai guztiak aztoratu ditu, baina guk ez dugu historia argiago beten bildurrik. Aurrera" Geurea data!