Kapuscinski

Aurreko astean hil zen Ryszard Kapuscinski, larre motzeko eta lege zaharreko kazetari ospetsua. Bielorrusian jaioa (1932), Polonia zen garaietan, 18 urte baino ez zituen kazetari-lanetan hasi zenean, bigarren Mundu Gerra amaitu eta estalisnismoaren denboretan. Gerra-erreportari 1956etik aurrera, lehenik Indian, Pakistanen eta Afganistanen eta gero, berriz, Afrikan gehienbat, 1981 urterararte.

Ez zuen bere burua idazle sortzailetzat, kazetari biltzailetzat baino: “La división entre los escritores que encuentran su inspiración en sí mismos y los que deben ser inspirados por motivos externos. En mi caso, yo reflejo el mundo: tengo que ir al lugar de los hechos para poder escribir”. Bere libururik irakurrienak (“El emperador”, “El Sha”, “El Imperio” eta “Ebano”) ez dira fikzioa, Kapuscinski berak Etiopian, Iranen, Sobietar Batasunean edo Afrika beltzean bizi izandako gertakarien kontakizuna baizik.

Hala ere, kontakizun hutsez gainera, benetan irakurgarriak bere “zatikako” hausnarketak (Lapidarium) non, gure artean Andu Lertxundik landu izan duen fragmentazio-formulaz, denetariko gaiak eta arloak llabur bezain sakon miatu zituen.

Kazetaritzaz maitemindua, Kapuscinskik estu hartu zituen informazioa baldintzatzen omen duten elektronika (telebista), digitalizazioa (interneta) edo konzentrazioa (enpresa garauak), kazetariaren autonomia eskulotzen dutelakoan. Bere ustez, komunikabideek euren mundu birtuala sortzen dute, alegiazko irudiei errealitateari baino garrantzi gehiago emanez.

Haren ustez, kazetari ona izateko, pertsona ona izateaz gainera, hiru baldintzak bete behar omen dira: Lehena sakrifizioa, zer gerta ere egunero eta orduoro kazetari izan. Bigarrena ikasmina, bizitza guztian zehar ikasteko prest egon. Eta, hirugarrena, kazetaritza ez dela aberasteko lanbidea gogoan izan.

Ideologiaz, Kapuscinski txairo eta behartsuen kazetaria izan zen, herri txiki eta hizkuntza gutxiagotuena. Tokian tokiko eta bertatik bertarako bizitzaren aldarrikatzailea.