ETA, beranduko faxismoa
Ez da gero batere erraza jakitea zer pasatu ote zen ETAren buruzagien burutik, larunbateko manifestazioaren irudiak ikusita. Hainbat urtez “ETA Herria zurekin” pankartapean hazi eta hezitako organizazioari zer pentsa eman beharko lioke zahartzaroan “ETAri indarkeriaren amaiera exijitzen diogu” irakurri beharrak.
Tarteka-marteka ETAk plazaratu izaten dituen agirietan bada puntu bat etologoek inoiz baloratzen ez dutena, talde armatuak herritarrekin suspertu nahi izaten duen konplizitate eta atxikimenduarena, alegia: “Euskal herritarrei dei zabala egiten diegu... gure Herri eskubideen alde borroka egiteko”.
Ergela ez bada, honez gero ETAk konturatu behar izan du benetan gutxi direla jaramonik egiten dioten herritarrak. Eta horren estimu handitan omen duen lurraldetasuna zehaztuko badugu, Iparraldean inor ez, Nafarroan hutsaren hurrengoak eta Autonomia Erkidegoan lau katu baino ez. Beraz, ETAri geratzen zaion zalantza existentzial bakarra zera da: Batere jaramonik egiten ez dioten herritar horiek... ez daude Herri eskubideen alde borroka egiteko gertu... ala ez daude ETAren borroka armatuaz baliatzeko prest?
Ulergaitza, bai, ETAren eta bere jarraitzaileen eskizofrenia. Batetik sinetsi eta aldarrikatu izan dute euskal gizartearen antimilitarismoa eta, bestetik, militarismoaren mehatxupean oinarritu nahi dute euren estrategia. Batek daki zentzurik ote zukeen bortizkeriak 1960ko hamarkadan, baina ez da gaur egun indarkeriaren defentsa intelektuala egin dezakeenik inor geratzen.
Orain 50 urte, berandu samar beraz, heldu zen existentzialismo mugimendua Euskadira. Bada esaten duenik belaunaldi existentzialista haren fruituetako bat dela ETA. Auskalo gero, egia ote den edo ez, baina garai hartako existentzialismoak faxismotan amaitu behar zuenik nekez sumatu zezakeen orduan inork.
Gurean dena da, antza, berant samarra. Baita euskal faxismoa ere. ETAren faxismoa Francorena baino belaunaldi bat beranduago hasi eta amaituko da-eta.