Ixabelen nahi ta ezinezko bidea
Arrakasta, algara eta zirrara handiz Donostiako Zinemaldian aurkeztu zen ostegun-iluntzean “Kutsidazu bidea, Ixabel” filmea. Nik, berriz, Deban ikusi nuen, ostiraleko afalostean. Donostiako aurkezpenak Hollywood ematen omen zuen. Debako emanaldiak, aldiz, ikastolako neska-mutikoentzako antolatutako “infantilla”. Filmea berbera zen, jakina, baina audientziak, ostera, zeharo ezberdinak. Eta audientziaren erantzuna esanguratsua da beti.
Aitortu behar dut, Donostiako distirak jaso ondoren nik neuk behintzat gehiago itxaro nuela. Zinemaldiak musu-truk eskainitako euforia eta glamour ofizialen azpitik, esango nuke filmeak ez duela antzerkia hobetu, are gutxiago nobela. Eta, behar bada, ajerik handienak ez zaizkio gidoi nahasiari, zuzendaritza ahalegintsuari edo zenbait aktore-aktoresaren eskasiari leporatu behar, aldez aurreko erabaki teknikoei baino.
Segurutik izugarri ondo dago Gazteluko euskalkia zineratzea, txalogarri da zuzeneko soinuaz baliatzea eta onura komertzialen bat izango du gaztelaniazko azpidatziak jartzeak. Baina hirurek, elkarrekin, edozenbat ikusentzule arrunt uxatzeko makinarik aproposena osatzen dute. Joxean Sagastizabalen nobelaren oinarrizko ideiak eskatzen du, bai, baserrira estreinako doan euskaldunberriak ezer gutxi ulertzea, baina tira, filmea ikusteko sarrera ordaindu duen euskaldun peto-petoari beste horrenbeste gertatzea…
Betiko kontua, giputzentrismoa, batetik, eta muturkeria, batetik. Euskal mundua ez da Gipuzkoako Goierrian amaitzen eta idatzizko euskara batua eta zenbait girotako euskara elkorraren artean bada gero lan-esparrurik, ahalik eta publikorik zabalenentzat egin nahi diren zine eta telebista-ekoizpenetan batez ere. Gaztelu ez da Deba, eta zer esanik ez Lekeitio.
“Kutsidazu bidea, Ixabel” filme apala da. Naturala izan beharraren beharrez, ez du “Aupa Etxebeste”ren xarmarik eta, zinegintzari ezohiko keinuak egin arren, karikatura-punttua dario. Sinesgarriena, Mireia Gabilondoren normaltasuna.