Kitxuak, siuxak eta autoktonoak
Abuztuaren 15ean, Andre Mari eguna, jaiegun handia Donostian. Jendetza ikaragarria, bazter guztiak gainezka, arratsalde erdian milaka lagun alde batera eta bestera, jira eta buelta, Boulevardean zehar.
Han-hemenka, kale-ekitaldiak, zein baino zein exotikoagoak. Kursaaleko zubiaren inguruan hiruzpalau beltz danbor joka; Bretxako azokaren parean siux musika-taldea, lumadun gandor eta guzti; harantzago bikote eslaviarra txirulaz eta bibolinaz; erdi-gunean dozena bat kitxua ator loretsuz jantzita. Bertatik bertara, artistaren bat lurrean makurtuta, koloretako irudiak margotzen; aldamenean plantatutako sasipelukerian, emakume galanta neskatila gazteari ilea kizkurtzen; eta, alboan, txinarra lepoko mina arintzeko masajeak eskaintzen.
San Jeronimo kalearen pareko kioskoan, berriz, musika-banda eta, tradiziorik onenari eutsiz, ehundaka entzule jezarrita, adi-adi, munduan beste ezer garrantzitsuagorik ez balego bezala. Hala ere, inguruko bankuetan, nor bere kautan, ume zaratatsuak ugari, atso zaharrak ez gutxiago eta, lantzean behin, gazte-jendea, elkar zirrika. Aldi berean, kale-kantoian, ertzainen eta Segiko jarratzaileen arteko ika-mika partikularra.
Ustekabean, tiro-hotsa. Segikoek San Jeronimo kalean zehar hanka egiten dute eta nik behintzat besterik itxaro arren, Boulevard masifikatu hartan inor ez da izutzen. Siuxak, kitxuak, eslaviarrak, musika-banda, ume zaratasuak, agure zaharrak, gazte zirrizaleak... inor ez da gero mugitzen. Are gehiago, turista jendea “beltzen” atzekaldean jarri eta, argazki-kamerak buru gainetik jasota, hango kea eta abarra digitaltzen ahalegintzen dira, tipismoak aukerarik galtzerik merezi ez duelakoan.
Surrealismo hutsa? Ala nostalgia besterik ez? Tradizioaren, iraultzaren edo lehen amodioaren nostalgia... Berdin dio. Gizartea aldatzen ari denik ezin uka, zenbaiten komunikatuek lehengo lepotik jarraitzen duten arren. Xabier Leteren habanera: “Antillak zintzilik daude, argazkien paretetan”.