Hogeita hamar urte, eta oraindik...

Franco hil zenetik 30 urte direla eta, komunikabideek gogorazio-bilketa egin dute orduko oroitzapenak jasoteko. Garbi dago gehienek nahiago izan dutela orduko emozio pertsonalak bildu, egoera hartako jarrera politikoen berri eman baino. Egia da demokraziarik gabeko giro hartan joko politikoa mugatua zela, eta garai hartako alderdi eta sindikatuen egoera klandestinoak ez duela batere laguntzen jendeak orduko zentzu politikoan bere burua gaur egun kokatu dezan. Baina horrek ez du esangura orain 30 urte denak Francoren kontra zeudenik edota haren heriotza ostean jarrera politiko kontrajarririk ez zegoenik.

Gogoratu nahi ez arren, hiru ziren 1975an Estatuan nagusi ziren jarrerak: 40 urteko diktadurarekin jarraitu nahi zutenak; diktadurarik nahi ez arren, demokraziarako zubi luzeagoa eskatzen zutenak; eta presoen amnistia, alderdien eta sindikatuen legeztatzea, hauteskunde askeak, herri-erakundetzea eta giza-eskubideak berehala aldarrikatzen zituztenak. Hirugarren hau zen Euskadin nagusi zen jarrera.

Egia, bai, egun hartan asko izan ginela pozaren pozez zigarro purua erre eta xanpaina edan genuenok baina, nahiz eta inor gutxik jakin, egia ere bada jai-giro hartan isilpeko lanik egin zuenik ere izan zela eta, egunkariek ezkutatu arren, belaunaldi oso baterako programa finkatu.

Izan ere, 1975ko azaroaren 20an bertan, klandestinatean zegoen EAJren Euzkadi Buru Batzarrak bost puntuko aldarria egin zuen: euskal herriak behar zituela bere ordezkari politiko eta sindikalak izan; baita bere legebiltzarra hautatu ere; aurrera egiteko, sistema giza-ekonomikoa indarrean jarri; euskararen ofizialtasuna, kulturgintzan, komunikabideetan eta administrazio publikoan garatzeko; eta, kanpora begira, Herrien Europaren aldeko apostua. Amaitzeko, ezkutuko EBB harek dei egin zien Euskal Herrian bertan zein kanpoan jaiotako guztiei egitasmo hartan parte hartu zezaten.

Esanak esan, oraindik ere bada gure artean EBBk orain 30 urte esan zuena lartzat joten duenik.