“By Jingo” eta “ala Jinko”, zentzu bereko esamoldeak
“By Jingo” esaera zaharra da ingelesez. Antza denez, barrena XVI. mendea bezain zaharra. Eta, harrigarri samarra dirudien arren, euskarazko “ala Jinko/Jainko” moldearen parekoa, Azkueren zein Lhanderen hiztegiei jaramonik eginez gero.
Ingelesez “Jesus” izan omen daiteke jatorrizko zentzua eta euskaraz, berriz, “Jainkoa”. Are gehiago, Rabelais idazle frantsesak “par Dieu” gisa itzuli zuen orain dela bost mende. Ez da, gero, batere kontu berria.
Online Etymology Dictionary delakoak zera dio hitzez hitz: As an asseveration, it was in colloquial use since 1690s, and is apparently yet another euphemism for Jesus, influenced by conjurer's gibberish presto-jingo (1660s). The frequent suggestion that it somehow derives from Basque Jinko "god" is "not impossible," but "as yet unsupported by evidence.
Alegia, jatorriz edo eratorriz, by Jingo euskal kalkoa izan zitekeen arren, ezin izan dela orain arte frogatu.
Kontuan hartuta, Akitania eta Guyenneko dukesa zen Leonor eta Ingalaterra eta Galesko erregea zen Plantagenet-ko Henrikeren arteko ezkontzak (1152) utzi zuen Zuberoa ingelesen esku 1449 arte, ez litzateke harritzekoa horrelako eragina Zuberoan zeuden ingelesen mintzoan.
Beste aldetik, joan den mendeko hirurogeita hamargarren hamarkadan Bilboko gure euskaltegiko Anjel Zelaieta maisuari (oker ez banago) entzun nion “garraiatu” aditzak “to carry” ingeles aditzean omen zuen jatorria. Beraz, bi hizkuntzen arteko trukaketa posible izan zitekeen noranzko batean zein bestean. Teorikoki behintzat.