Garagoittiko Orakulua

Entzun ipoiña hamen.

"Azkuen Ipoin Bildumia" Arrakala Irratijan 2004 eta 2007 urtien artian grabautako ipoin txorta bat da. Resurreccion Maria Azkuek bere "Euskalerriaren Yakintza" liburu kolekziñuan (4 tomo), tomo bat osorik eskintzen detsa ipoiñei, eta berau izan da ekoizpen honetarako erabilli dogun oiñarrixa. Azkuek jatorriko euskalkixan jaso zittuan ipoiñak, 1910 inguruan. Guk hórrek euskalkixok mantendu doguz, herri bakotxeko doiñu eta hizketak ahal danik eta fidelen errespetatuta.

Click To Play

"Azkuen Ipoin Bildumia" Arrakala Irratijan 2004 eta 2007 urtien artian grabautako ipoin txorta bat da. Resurreccion Maria Azkuek bere "Euskalerriaren Yakintza" liburu kolekziñuan (4 tomo), tomo bat osorik eskintzen detsa ipoiñei, eta berau izan da ekoizpen honetarako erabilli dogun oiñarrixa. Azkuek jatorriko euskalkixan jaso zittuan ipoiñak, 1910 inguruan. Guk hórrek euskalkixok mantendu doguz, herri bakotxeko doiñu eta hizketak ahal danik eta fidelen errespetatuta.

Hamentxe saiua entzungai.

Entzun Aittitta Raduga interneten, Arrosa Sareko podcast bikaiñian. Baitta uhiñetan be: Lekeitioko Arrakala, Eibarko Matrallako, Bittorixako Hala Bedi, Iruñeako Eguzki, Bilboko Tas-Tas, Oreretako Zintzilik, Urruñako Info7 eta Oiartzun radixuetan.

Gizon honen idazkixak hartu izan dittudazenian, beti gustau izan jataz. Oinguan be, nere isolamentu honetan, argigarrixa izan da Espainiara erbesteratuta zeguaneko artikulo txorta hau irakortzia. Munduko albistiei itxitta nagola, akuarixo baten modura hartu dot 1984ko aktualidade geopolitikuari buruzko datu zehatzak, eta munduan argazki konjelatu eta osotu bat ikusi dot: Nicaraguako iraultza gertatu barrixa, Argentinako gorilak ezkutau barri, Uruguayekuak jausi biharrian... Beti Benedettin estilo argi eta garbixan.

.

Sake here and listen to gaurko say.

You can listen Aichich Radug on the net in the viccain podcast of Arros Sare. And broadcasting from Radio Crack (Lecqueitio), Radio Slap (Heybar), Radio Let There Be Thus (Vichorish), Radio Sun (Pampelune), Shake and Smash Radio (Billbao), Hanging Radio (Oreret), Info Semen Radio (Urruñ) and Echo Radio (Echo).

Makrobiotikuen arau batzu zentzubakuak iruditzen bajataz be, ba dakez baleko gauza asko. Euretako bat, jatekua ahuan sartu, eta tenedoria mahaixan lagatzia ahokua amaittu arte. Honek jandakua dastatzera derrigortzen gaittu, gorputzari atseden emonda, asimilaziño hobiakin, lehenago asetzen gara, iges egitten detsagu unekada batez norabiderik bako prisa horri... Mendigreenen alter eguetako batek “bizitza homeopatikua” aldarrikatzen zeban legez, nik gauza bera egitten dihardut juan dan hiru-lau urtian liburuekin: “irakorketa makrobiotikua”. Bat amaittu eta autoiruzkin hau idatzi arte, ez detsat nere buruari lagatzen liburu barririk hasterik. Hau egittiak liburuari mesede egitten detsa, tenedoria mahai gaiñian lagatziak jatekuari egitten detsan legez.

Liburu hau “é lo que é”, andaluzak esan zeban legez. Karta bilduma bat, batzu alkarri lotutako gutun/erantzunak, bestiak soltian... Zentzu horretan, ezin jako liburu bati eskatzen jakon idazkera ona billau; nahiz eta Etxebarria eta Prieto diskurtsu harilkatzaille bikain eta irakorterrezak izan. Horretara, produktua ez da berez oso erakargarrixa; etara kontuak, gure etxian Udalak etaratako liburu guztiak sistematikoki erosten badira be, hau 2004 urterarte ez genduan erosi, bildumia osotze aldera. Eta irakorri be, beittu noiz egin doten. Baiña biharrezko liburu bat zan: ba zeguazen karta batzu, Etxebarrian familixakuak gordetakuak, argittara ekartzia merezi zebanak, eta hala egin zeban 1991ian Eibarko Udalak. Ondo eginda.

Esandako moduan, gerra osteko girua pizkat ezagutu egin bihar da hónek gutunok ondo ulertzeko. Azken fiñian, idazliak ba dakixe zeri buruz dabizen eta hor dihardue, izenak, gertakarixak-eta sobreentendidutzat emonda, eze, liburu honetan –jakiña- ez da ezer azaltzen orduko testuinguru politikuaz.

Uste dot kartetan ondo ezagutzen dala bakotxan pertsonalidadia: Prieto politiko arrazakua, etorri haundikua, bere buruaz segurua, liderra; Etxebarria apala, disziplinaua, inozentia, benetalarixa. Eta bixak idealistak, munduan eta Espainian ondo nahixan, baiña urtiak aurrera egin ahala, erreta.

Izan be, irakortzekua da denpora guztian darabixen esperantzia zelan doian emetatzen: II Mundu Gerran zihar aliauen aldeko esperantzan nazi eta faszisten kontra –nahiz eta Gerra Zibillian egindako zatarkerixia beti goguan izan-, horrek Francori erasotzeko atarixa balitza lez; eta gero, 1945tik aurrera zergaittik interbenitzen ez daben ulertu ezinda. Hunkittu be egitten dau, alkarri esperantzak emoten segitzen ikustia: “Ezin jako asko geratu Francori”, 1946xan (puff... ez gitxi). Baiña halan be, Tapia eta Izagirren “Agur Intxorta maite” diskoko bertsuei darixon edertasun bera daka liburutxo hau irakortziak.

Entomologikoki interesgarrixa da, bebai, ezkerreko alderdixen atomizaziñua eta ezinikusixa ikustiak, itxura guztien arabera gerria galtzeko faktore garrantzitsuenetakua. Eta partikularki komunisten aparatuan ikuspegixa, autoritarixua eta teledirijidutakua. Azken kartetan Pirineuetan antolatzen dabizen komanduetaz berbetan dabiz -makisa duda barik-, Errepublikako erakunde exiliauak desegin ziraneko prozesu luze eta mingarrixan barruan.

Politta irakortzeko be, Prieton bista arazuak dirala-eta Etxebarriari idazteko makiñian zinttia aldatzeko aholkuak, erdi bromatan, halako gizon serixuei dagokixon neurrixan.

"Nere umiak ez daki erderaz". Behin baiño gehixago topau dot hau harrotasunez diñuan jentia. Asmo onez dabizelako (euskerian alde, euren ustez) eta askotan estimatzen doten pertsonak dirazelako, ia modu onian azaldu neikian zergaittik dan okerra hau jarreriau, eta gehixago esanda, kontraproduzentia.

Gogoratu daigun, gure gurasuak (aittitta amamak, gaztienen kasuan) oso txarto pasau zebela umetan erderaz ez jakitziangaittik. Benetako lotsia. Eta, hain zuzen be, horixe izan zan arrazoia euretako batzu, erderaz ikasi besain laster, euskeria betiko baztartzeko, umetako trauma ha ahaztu nahixan.

Gero egoeria aldatu egin zan jakiña: errepresiñua eta asfisixia etorri zan, eta allegau zan momentu bat umiak hazi ahala, berez-berez hartzen zebela erderia kalian. Eibarri buruz nabil, jakiña, baiña beste hainbeste lekutan be hala gertatu da. Entzun Pier Pol Berzaitz xiberotarra Radiokultura irratixan.

Salbuespena zan euskeria entzutzia eta, zeozelan, egoera harek ekarriko zeban –kontizu- behin baiño gehixagotan ikusi izan doten jarrera hori: norbere umia erresistentzia ikur bihurtzia, bere erdera-jakiñeza euskerian aldeko simbolo legez erakustia. ¡Eta zelako barreguria umiak erderazko berbak esaten asmatzen dabenian, euskerazko azento gogorrakin! Sua gasoliñiakin emetatzen dalakuan.

Ez. Umiangan euskerazko zaletasuna ixotzia nahi badogu, anputaziñua ez da modurik onena. Erderia be aberastasuna da, eta haren jakiñezaz harrotzia astokeri haundixa. Gogoratu euskeria ahaztu nahi izandako aittitta-amama guztiak.