Zubigileak Errenterian
Hondarribiko alardea zela eta ez zela, pasa den asteburuan zerbait idatzi nahi nuen blogean, baina erabat blokeatuta geratu nintzen, pulamentuzko zer esan jakin gabe. Izan ere, hogeitik gora urte daramatzate emakumezko (eta gizonezko) batzuk Bidasoaldean beren eskubidea garatu nahian, baina ez dago modurik. Eta herri, gizarte edo jendarte moduan, tamalgarria da horrelako arazoak konpontzeko dugun abilezia falta. Tamalgarria.
Aste honetan, berriz, Jose Miguel Cedilloren istorioaren berri izan nuen El País-i esker. Aho bete hortz geratu nintzen. Jada gehienok jakingo duzue: ETAk hil zuen Antonio Cedillo aita, polizia, 1982ko irailaren 15ean (Calvo Sotelo Espainiako presidente zela, Felipe Gonzalez-en garaipenaren atarian). Hiru polizia erail ondoren, laugarrena, Cedillo bera, zaurituta zegoelarik akabatu zuten. Bosgarren polizia bat ere hil zen handik gutxira: hil-kaperan bere buruaz beste egin baitzuen. Euskal Herritik alde egin zuen familiak, abioi batean, duela 36 urte.
Larunbatean bueltatu ziren Cedillo hil zuten tokira: Jose Miguel semea eta Dolores García alarguna. Ez ziren bakarrik etorri; beraiekin Olivaresko (Sevilla) alkate sozialista ere etorri zen, Isidoro Ramos.
Horretarako bi gauza garrantzitsu gertatu dira: alde batetik, semea Errenteriako alkatearekin jarri zen harremanetan, bere desioen berri emateko; bestetik, Julen Mendoza alkatea dago, abioi bat hartu eta Sevillara joan zena Jose Miguelekin egotera.
Alkatearen twitter profiletik hartu dut hau:
Acto de Jose Miguel y familia por Antonio Cedillo, y por la paz y la convivencia. Terminan así unos días muy intensos de acompañamiento a la familia. Eskerrik asko por todo!! pic.twitter.com/tlVXVC8OMq
— Julen Mendoza (@julenmendoza) 2018(e)ko irailaren 15(a)
Nondik dator hau guztiau? Beñat Irasuegik ondo baino hobeto esan bezala Memoria partekatu baterantz izeneko dokumentutik, herriko alderdi guztiek babestutako egitasmoa, 2015ko irailekoa. Txosten bat dago azken loturan, 1956tik 2012ra biolentzia politikoak Errenterian hildako pertsona guztien berri ematen duena.
Egitasmo horrek Javier Ortiz zenaren esaldi bat du gidari (baita Anna Eleanor Roosevelt-en beste bat ere). Javierrena hauxe da:
«Ez dute ikusten begiratzen ez dutelako. Beste alde batera begiratzen dutelako. Batzuek ez dakite ikusten ez dutelako; beste batzuek, berriz, ezjakinarena egiten dute, nahiago baitute gertatzen den ezer ikusiko ez balute bezala jokatu».
Ojos que no ven zutabetik ateratakoa da.
Txiki-txikitatik bizi izan dut Euskal Herriko gatazka, baina, zorionez, ez naiz kaltetu zuzena izan. Kosta egin zait Cedillo bezalakoen sufrimendua ikustea. Urruti geratu baitzait eta errazagoa izan baita gertuago nuen beste askoren min horri aurpegia jartzea eta ulertzea.
Asteburu honetan bertan, Andoaingo Aiurri aldizkariak ematen du duela 25 urte hildako beste biktima baten berri: Juvenal Villafañe. 77 urteko guardia zibil ohia 1993ko irailaren 16an hil zuen ETAk auto azpian bonba-lapa bat jarriz. Haren izenean klik eginez gero duzue erreportajea.
70etik gora urterekin biolentzia politikoaren eraginez hildako beste pertsona baten istorioa gogoratu didate gaur goizean. Rafael Gomez zena Guardia Zibilak hil zuen Errenterian bertan paseatzen ari zela 1977ko maiatzaren 12an.
Sufrimendua alde guztietatik. Eta ni, askotan, beste alde batera begira.
Cedilloren semeak atzo Errenterian esandako hitzekin amaituko dut apunte hau: «Kontua ez da orria pasatzea, ezinezkoa baita, baizik eta berri bat idaztea, elkarbizitza berriro eraikiz. 2011ko urritik gauzak aldatu badira, benetan alda daitezen lan egin behar dugu».
Argazkia: Maialen Andres, Foku. Jose Miguel Cedillo, bizarduna, Errenteriako alkate den Julen Mendozarekin.
Zubigileak, tendiendo puentes en Errenteria. Este apunte en castellano.
