Landa eremuko jende jakintsua

Esan bezala, Euskal Herritik barrena eraman ditugu Xepe eta Celia lagunak: Donostialdea, Behe Bidasoa, Baztan, Lapurdi, Gipuzkoako kostaldea eta Flysch-a, Ondarroa, Mendaro, Altzo, Bilbo... eta Antzuolako Pikunieta baserria.

Pikunietara hurbildu ginen jatorri galiziarra duelako Josebe Blanco artzainak eta bisita bat zor niolako. Agendak kuadratu eta GPSaren laguntzarik gabe igo ginen Irimo auzoko lurretan dagoen baserrira.

Josebe Blanco artzaina bere artaldearen zati txiki batekin

Pare bat orduz aritu ginen hizketan baserriko kontuetaz: non eta nola bizi den familia, inguruan zer dagoen, koniferen esplotazioa gutxi balitz orain dituzten beste bi arrisku potolo (eukaliptoa eta parke eoliko industrialak), arditegia, gaztategia, eta abar.

Galizieraz aritu zen Josebe (herdoildua omen du hizkuntza, nik nahikoa suelto sumatu nuen ba) eta pulamentuzko gauza asko esan zituen. Horietako batzuk buruan bueltaka izan ditut azken egunetan.

Xepe Rodríguez, Josebe Blanco eta Celia Pererira, ezker eskuin

Oier Aranzabalen beste bisita bat gogoan nuen, emaitza Barruan gaude podkastean kaleratu zena: Josebe Blanco, Pikunietako artzaina. Berriro entzun dut bien arteko solasa eta hamaikagarren minutuaren bueltan bere garaian atentzioa eman zidan beste kontu honekin egin dut topo.

«Akordatzen naiz nire lagun batekin. Oso-oso laguna da. Nik baino hogei urte gehiago izango ditu, eta oso gizon jakintsua da. Ikaragarria! Hark badaki animaliei buruz, urratu bat eginez gero badaki josten, badaki erditze bat atenditzen, badaki tomateak hazten, badaki kontserbak egiten, badaki egurretan, badaki ikatza egiten, eta behin esan zidan: `Jo! Ez dakit, nik nire inguruan behin eta berriz entzun behar izaten dut tontoa baino tontoagoa naizela, ez daukadala kulturarik'. Gaztelaniaz hitz egiten du: 'Yo no tengo mucha cultura, yo tengo agricultura».

Jakoba Errekondok ere behin baino gehiagotan esan izan du kultuak landatzen eta ereiten jakin behar duela, bestela ez dela kultua (etimologiari erreparatuta behintzat).

Jakobari ere entzun izan diot ze garrantzitsua den gaztaren kultura eta gazta mota asko izatea, aberastasun eta aurrerapen seinale. Gustuko zuten Pikunietan gazta urdina eta hura ekoizten hasi dira. Guk dastatzeko aukera izan genuen eta bikaina zegoen.

Pikunietako gazta urdina

Gaztelaniazko Pedradas blogean 2021eko udan Berriak argitaraturiko Enekoitz Telleriaren elkarrizketa ere etorri zait gogora: «Gure bizitzaren gaineko boterea supermerkatuei eman diegu». Eta berrirakurri dut.

Pasarte hau, adibidez:

«Ekologikoan lan egiteak esan nahi du gu naturara moldatzea, naturarekin lan egitea, eta ez alderantziz. Gure kasuan, guk moldatu behar dugu ardien erritmoetara, eta ez ardiek gure erritmoetara. Adibide bat: ekologikoan nik ez dut ulertzen nola moztu ahal zaien ardiei ilea urtean bi aldiz. Hori Euskal Herrian gero eta hedatuago dago. Ekologikoan nik ez du ulertzen hori egin daitekeenik. Nik urrian edo azaroan ilea mozten badiet ardiei, ardi horiek ez dira kanpora aterako».

Bukatzeko, 2017ko azaroan Anarik bertan emandako kontzertuaren berri ematen duen bideo bat jarriko dut. Epilogoa.

Hausnarrean jarraitzeko irakurri ere egun hartako kronika, Anartz Bilbao eta Beñat Hach Embarek Irizarren eskutik.

Gente sabia del mundo rural, este apunte en castellano