Bilbo kutsatuan kronikak
Hizkeria pizkat gatxa izan baleike be, gatxaguak be irakorri izan dittudaz eta hori ez da oztopua izan. Bilboko basamortuan ibillittako oihulari bakartixa ezagutziak esfortzu apur hori eta gehixago merezi dau.
Ipoin txorta bat dator lehelengo, Egan aldizkarixan 1950 hamarkadan argitaratutako sailla. Batzu gogorrak dira, oso gogorrak: umiak eta herixotzia behin baiño gehixago lotzen dittu, honek dakan azpiko kargiakin (guraso garanondako behintzat): “Umezurtz aberatsak gabonetan jokatu nahi” eta “Jainkoa jaio da Otxarkoagan”. Jon Mirande behin baiño gehixago etorri jata gogora liburuan zihar (gero irakorri dot baietz, Arestiri nahikua eragin zetsala) baiña gaixak ez dira, biharbada, harenak bezain apurtzailliak (ezin bestela izan, sasoi eta leku hartan); halan be, transgresiño tono sakon bat ba dago, itxura konbentzionalan azpixan.
“Narrazio laburrak” izeneko artikuluak, barriz (“Prelude a la musique de la dance” eta “Haserre dantza” batez be, baiña “Urkatuaren oinetara” be...) ulertu ez dittudazela esan neike. Oso testu illunak dira, ixa-ixa poesiak, eta horrekin dana esanda dago (nere kasuan).
“Mundu-munduan” Arestin nobela bakarra ei da, baiña, berez, teatro-lan baten moldaketia da, eta asko igartzen da (behin baiño gehixago irudikatu dot puesta en escena narruzkero eta guzti, mesa-kamilliakin eta). Ondo dago baiña, gustau jata. Umien gogorkerixian gaixa errepikatzen da, modu landutxuaguan, eta bide batez gerraosteko Bilboko txabolen girua ezagutzeko balixo desku, historia liburuetan agertzen ez dan alfonbrapeko historixa hori hain zuzen be.
Atleeeeeee.... ti! (Ostia!)
Gure kasuan, “break” hau Tomaxek ekarri desku: “ostia” berbia ikasi dau –guri sarri entzunda- eta asko gustatzen jako, batez be tabu dala konturatu danetik. Hor ibiltzen da, beraz, ostia gora eta osssstia bera (halan arrastratzen dau “s”, enfasisa emoteko).
Nik neuk ez detsat kasorik be egitten: ¿zelan egingo detsat ba errixetan, zer eta nik neuk takian potian erabiltzen doten espresiño bat esatiangaittik?
Kontua hauxe da: lehenago be esanda dakat Niko foballzaletuta dagola aspaldi. Gizarteratziakin batera, ekidin ezin dan gauzia da hori, hamen Lekeittion behintzat, eta normaltzat hartu dot: Bilboko kamisetia eta ekipamendu guztia, patixuan foballian, eta jakiña, Atletixan kantua noiznahi. Ez badakizue esangotsuet: kantu honetan, momentu baten, orrua eta erantzuna egitten dira. Halako zeozer:
- Atleee....ti!
- Eup!
- Atleeeeee....ti!
- Eup!
- Atleeeeeeeee....ti!
- Eup!
Tira, ba Tomaxek, ondiok birjina xamarra foball asuntuan, ondiok ez dittu dogmak ezagutzen eta halan erantzuten dau:
- Atleee.... ti!
- Ostia!
- ...
Danak mutu geratzen dittuk, kantuakin jarraittu ezinda; arpegixak ikustekuak izaten dira! ;-)
Matxinadarako biaje astrala
Gizon honen idazkeria ultrakorapillotsua egitten jatak hasieran –Caja Laboraleko kuadro inpresionistia-, baiña ohittu arte dok bakarrik. Gero, kuriosidade filologikua eta argumentuan jarraipena parez pare joiazak liburu osuan zihar. Halan be, ez naiz hasi berba ezezagunen esanahixak hiztegixan billatzen, testuinguruakin erdi ulertziakin konforme.
Gure historixan asko interesatzen jatan tarte bat erretratau dau Aranbarrik, gaiñera (banekixan dokumentatzeko, Gotzon Iparragirren liburu hau erabilli zebala) eta horrek asko lagundu nau liburuan zihar. Ederra dok Peñafloridako kondia, esate baterako, pertsonaje modura agertzia, Ilustraziñuak zekarren argixan eta jauntxuen pribilejio ittogarrixen kontraesan biziduna. Protagonistian erretratuak be badaka mamiña: herriko jentia baiño gehitxuago izan arren, noblien munduan sartu ezinda dabillen barberua, bide batez bere ofizixuan azalpen etnografiko politta emonda (ur-buztanak eta).
Idazliak gauza martziano xamarra egin dau, halan be, eta ezin dot esan ia gustau jatan ala ez: protagonistia gaur egungo gizona da, berez; baiña buruko kolpe baten eragiñez egitten dau XVIII gizaldira saltua, eta han garauen preziuan kontrako matxinada famosúa bizitzen dau bertatik bertara. Aranbarrin brotxazo lodi artistikuak biaje astral morokua osatzen?
