Loretopetik (XXII) 600 haur salbatu zituen emakumearen istorioa
Irutxuloko Hitzan 2008ko apirilaren 11n argitaratutakoa.
Behin baino gehiagotan idatzi dut Elnako amaetxearen inguruan, baina berripaper hau erabili nahi dut kontakizuna zuei aditzera emateko.
Elizabeth Eidenbenz izeneko 25 urteko maistra suitzarraren balentria oharkabean pasa da hainbat urtetan, seguraski emakumea zelako Elizabeth eta beste andre batzuei laguntzen zielako. Hori dio behintzat Assumpta Montellà idazleak, mundu akademikoak ttikitzat zuela istorio hau. Eta hori 597 haurren jaiotze-baldintzak hobetzen 1939-1944 urteetan buru-belarri jardunda.
Montellàk kontatu zuen aurrekoan, Katalunian kanpaina egin zutela 95 urte betetzear dagoen andre honi Sant Jordi Gurutzea emateko; hots, herrialde horretan eremu zibilean jaso daitekeen kondekorazio gorena. Burokraziaren sarean trabaturik, ez atzera ez aurrera geratzeko arriskua egon zen, baina bultzatzaileek azkenean lortu zuten beraien asmoak betetzea.
Gurutzea eman ziotela-eta, norbait jarri zen harremanetan Eidenbenz anderearekin. Handik egun gutxira, igande batean, joango zela Saura Generalitateko kontseilaria aipatu dominarekin Vienara. Elizabeth-ek, berriz, ezetz, ezinezkoa zitzaiola, ilobekin sagarrak biltzeko hitzordua baitzuen. Tartean Montellà sartuta, lortu zuten astelehenean, goizeko 7:00etan, Elizabeth-ek Saura etxean hartzea. Gestapoko ofizialei aurre egiten bazien, bost axola gure amonari gaur egungo politikari baten agendak.
Julen Gabiriak dio ez ahazteko idazten duela berak. Trantsizioa eredugarria izan zela dio Espainiako bertsio ofizialak. Eredugarria izan zen batzuentzat, lortu baitzuten beraiek egindako krimenak ahaztea. Ernest Lluch Kultur Etxean maiatzaren 3ra arte dagoen erakusketan, badago honen harira aproposa den argazki bat. 1939ko otsailean, Bartzelona erori ostean ihes egin zuten 475.000 lagunek eta auto mordo bat ageri da muga inguruko zelai batean, abandonaturik. Horrelakoekin, eta beste hainbat gauzarekin, garaileen arrimura hurbildutakoek dirua erruz egin zuten.
2007ko uztailean egon nintzen Elnan. Elizabeth-ek eginiko lanaren berri ematen zuen erakusketa ikusi nuen bertan. Gaur egun, goian aipatu bezala, erakusketa hori Donostian duzue, Anoeta Estadio azpiko Ernest Lluch Kultur Etxean eta, ahal baduzue, joan zaitezte ikustera.
Egun aproposa izan daiteke apirilaren 16a. Bertan egongo baita 19:30ean Assumpta Montellà liburuaren egilea. Berarekin batera Kataluniako bi izen aipagarri memoria historikoa errekuperatzeko orduan: Miquel Torner (Marxaires) eta Toni Strubell (Comissió de la Dignitat). Gomendagarria entzutea hiruren arteko solasaldia. Javier Vizcaíno, Radio Euskadiko Más que palabras irratsaioko aurkezlea, arituko da gidatzaile lanetan.
