Edukira salto egin | Salto egin nabigazioara

Tresna pertsonalak

Eibarko peoria, San Blasa baino hobia
Hemen zaude: Hasiera / Blogak / Garagoittiko Orakulua / Frankistia eta desertoria

Frankistia eta desertoria

Oier Gorosabel 2016/05/22 15:50
Jakiñekua da: konfliktua pasatzen danian, “relatua” eta “memorixa kolektibua” interesatzen jakun aldera doia; urte batzu geruago, jentiak oroitzapenak gozatzeko joeria daka. Franco hil ostian, Espainiako eskuma politikua democratadetodalavidaz bete zan; II Mundu Gerra ostian, ixa frantziar guztiak kontatzen zeben erresistentzian ibillittakuak zirala; 1936ko Gerra Zibillian, euskaldun guztiak izan ziran errepublikazale eta ixa-ixa heroiak. Bai, eta zera be!
Frankistia eta desertoria

http://rubensada.blogspot.com.es/2012/11/juancho-el-desertor.html

Psikologikoki ulergarrixa da; gehixago, zenbat eta zaurixa sakonagua izan. Lehelengo urtietan, kristonak eta bi pasautako jentiandako, epikia halako kontsolamendu bat da, alderdi bakotxan zauri moralak osatzeko balixo dabena. I Mundu Gerran, adibidez, Europako gazterixiak jasandako triskantzia itzala izan zan; halan, hórrek heriotza guztiak heroismoz eta arrakalarik bako printzipio moralez estali ziran; kritikarako lekurik ez zeguan. Hain da eze, lehendik diskurtso antimilitaristia txarto ikusitta bazeguan (begiratu Jean Jaureix, euskal sozialisten eredua), 1918tik aurrera gerria bera baiño mingarrixagua zan heriotza guzti hórren zentzua zalantzan jartzia (10 urte pasauko ziran Schlump edo Sin Novedad en el Frente moduko idazlan kritikuak agertzen hasteko).

Espainiako Gerra Zibillera bueltauta, azken urtietan danok izan gara “los hijos de los que perdieron la guerra civil”. Hárek urtiak gogoratzian, “eurak eta gu” aittatuko genduzen, beste ñabardurarik barik. Urtiak pasatzen juan ahala baiña, batez be memoria historikoko taldiei esker, ikusten gabiz gauzak hain sinpliak ez zirala izan: gorri guztiak ez ziran hain gorrixak... heroiak egon ziran, baiña uste genduana baiño gitxiago... frankista guztiak ez ziran hain frankistak (Franco, Franco, Franco / nos prometiste pan blanco / y ahora que eres caudillo / nos das poco y amarillo...), eta etxe askotako historixia apur bat miatzia nahikua da, gauzia uste baiño nahastosuagua izan zala ikusteko.

Gure aittitta Demetrio, iñoiz kontau dot hamen, frankistatzat zekan bere burua. Ez zan jarrera arrazoitua, halan be: bere mailla intelektuala ez zan oso haundixa, eta haren frankismua bere komandante izandakuan miresmena zan batez be; soldautzako kontuak.

Gure beste aittitta, Manuel, barriz, 36 urte zittuan gerria hasi zanerako; frenterako nagusiegixa, industria mobilizauetan ibilli zala uste dot (tallarreko makiñak, behintzat, Errepublikako Gobernuak konfiskau zetsezen). Gorabeherak gorabehera, Bilbo inguruan jentia ebakuatzeko sasoia etorri zanian (37ko udabarrixa), andria eta umiak Habana ontzixan Toulousera bidian zoiazenez, berak be eurekin juateko ahalegiña egin zeban. Itsasontzixan zeguala, komisario politikoren bat pasau zan handik, eibartarra, eta aittitta Manuelen ezaguna. “Zer, Gulo (aittitta Manuelen gatxizena), nora hoia ba?”, eta aittittak: “Toulousera”. Bestiak kargu hartu zetsan nunbaitt, eta han hasi ziran sesiñuan, batek alde egin nahi eta bestiak laga nahi ez. Halako baten aittittak: “Baiña hau (gerria) galduta daok barren!” eta ofizialak “Galduta?? Etorri hadi nerekin”, eta bertan atxilotu zeban. Ez dakitt kartzelan zenbat denpora emon zeban, ezta zelan urten zan handik: imajinatzen dot prisionero-trukeren baten urtengo zebala, edo erretiradan kartzelako atia zabalduta, edo... zeozelan behintzat bizirik geratu zan (gerran, oiñarri-oiñarrizko araua da desertoriak afusillatzia).

Ez naiz gogoratzen aittitta Manuel Toulousera juan ete zan familixiakin biltzera, edo hárekin Eibarrera itzultzian bildu ete zan. Izan be, “gorritzat” markauta egon arren (tio Tomas eta amama Ines Akilino Amuategin seme-alabak ziran), tio Tomasek lagun miñen bat ei zekan, falangisten buruzagixa bera, eta harek egindako gestiñuei esker –eta ixiltasunan eta “perfil bajuan” truke, imajinatzen dot- , familixako guztiak Eibarrera bueltatzia lortu zeben. Etxia sakeauta topau zeben, hori bai: amama Inesek kontatzen zeban lantzian behiñ euren alfonbrak, lanparak etabar auzokuen etxietan ikusten zittuezela, baiña... ixilik egon bihar.

Horraiñok gure etxeko “iragan heroikuan” kontakizuna: baiña, Eibarren bertan, ez da kaso isolatua. Gehixago esango neuke: gure historixa hau nahikua “epela” da beste batzuenen aldian: falangista karnetdunen loibak ezagutzen dittudaz, adibidez, ezker abertzalian ondo txertatuta. Ez diñot iñor seiñalatu edo salatzeko asmoz. Azpimarratu nahi doten gauza bakarra, euskal kakatzan darabigun haize barrixak aprobetxauta, zera da: gauzak ez dirala sekula izan (eta ez dira izango) gustauko litxakigun bezain zurixak edo baltzak.

Iruzkina gehitu

Erantzuna formulario hau betez utzi dezakezu. Formatua testu arruntarena da. Web eta e-posta helbideak automatikoki klikagarri agertuko dira.

Galdera: Zenbat dira hogei ken bi? (idatzi zenbakiz)
Erantzuna:
Aurkezpena

Oier Gorosabel Larrañaga, Lekeittioko Eibartar bat

 preacher.gif

Eibarrespaziuan zihar esan zesten pizkat mesianikua nintzala idaztian, eta bloga sortzerako orduan horregaittik ipiñi netsan izenburu hau. Lehen nere gauza guztiak (argitaratzeko morokuak, behintzat) hamen idazten banittuan be, espeleologixiari buruzko gauza guztiak ADES-en webgunian emoten dittudaz, eta osasun asuntoko artikulu guztiak hona mobidu dittudaz, gaika klasifikauta.

Txorrotxioak
Etiketak
ETB1 Eibar EibarOrg Info7 Zer erantzi abertzale abittaga abortuak adela larrañaga aitor_eguren aittitta raduga aldatze amarauna amuategi andoain antzerkia araba arantzazu aranzadi ardantza argentina_2005 armando gorosabel armeria eskola arrajola arrakala arrantza literarixuak arrate arrosa artxanda aulestia axpe_martzana azkue ipuin bilduma azpimarra banu_qasi baxenafarroa baztan belaunologia berasueta berbologia berriatua bidai_aluzinantia bilbao bittorixa buruntza chill_mafia comunitat_valenciana covid19 culineitor deba desempolving diaspora diego-rivera egillor eibar eibarko_lagunak ekialdeko nafarrera eraikinologia erdialdekoa erresuma_batua erronkari espeleologia etxebarria eup euskadi_irratia euskal_erria_aldizkaria euskalkia faktoria felix_arrieta felix_ruiz_de_arkaute galicia ganbara gasteiz gatobazka gce gernika girua gisasola gorosabel hormasprayko igotz_ziarreta ikerkuntza ilegales indalecio ojanguren info7 irabiaketa irati-filma irratia irun iruñea izarraitz iñigo_aranbarri jacinto_olabe jamo_savoi jendartologia jeremiah_alcalde jon-etxabe juan de easo juan san martin julen_gabiria julian etxeberria kalamua kanposantuak katarain kirola komikiak koska kuku kurik-3 kurosawel labordeta lagunologia lalolalia lamaiko_operia lasarte leintz_gatzaga lekeitio lekeitioko_lagunak lituenigo lopez maeztu magia manex_agirre maputxe markina-xemein markues matrallako mendaro mendebalekoa mezo_bigarrena mineralak morau musikeruak muskildi mutriku nafar_lapurtera nafarrera noain oiartzun oioioi-lur ondarroa opaybo orakulua otsagabia ozeta paisajiak parakaidistiarenak paris patxi_gallego pedro chastang pedro gisasola polo_garat rufino sande sagartegieta san antoni sartei sasiola sega segura slovakia tafalla2016 talaiatik telebista toribio_etxebarria umeologia urberuaga urkiola xabier_lete xoxote zaharrea zaharreologia zaragoza zer erantzi zerain zornotza zuberera zuberoa
hgikj
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024