Fular eta zapien xarma
Gaztetxoa nintzenetik maite izan ditut samako zapiak. Agian nire nerabezaroan moda-modako osagarria zelako atsegin ditut; edo, beharbada, benetan gustuko dudalako oihal leunaren ukitua lepoan. Ez dakit, baina ia egunero janzten dut, Pavarotti handiaren bidetik, (kalean eztarria babestearren erabiltzen zituen, itzelak)
edo Maria Dolores Pradera dotorearen moduan, kontzertuetan kantu bakoitzarekin aldatu egiten du, eta dagokiona jantzi
Atzean ikusten dira kontzertuan erabiltzen dituenak
Ez dut eurak bezala kantatuko, baina pasio bara dut ehun zati horienganako! Denak gustatzen zaizkit, eta askotarikoak erabiltzen ditut, neguan zein udan. Atsegina zait nik janztea, baita jantzita ikustea ere, gizon zein emakumeei. Nahiko nuke, gizon batzuek gorbata gutxiago eta zapi gehiago jantziko balituzte!
Baliteke oihal, ehun eta bordatuengatik izatea, ikaragarri gustatzen baitzaizkit zeta, liho, kotoi, artile eta abarrez egindako janzkiak, magia puntu bat dutela iruditzen zait. Akaso, koloreengatik izango da, zapiek hamaikatxo kolore, estanpatu dituztelako, ez dakit.
Kontua da guztiak ditudala gogoko: zapi hutsak, fularrak, pashminak, tapaukak, xalak, estolak, mantoiak, Manilako mantoiak, pareoak, rebozoak, mantelinak,… denak!
Baina ez-aditu batendako badakit izen hauek guztiak nahastea sortuko dutela. Ez kezkatu, bakoitzak bere ezaugarriak ditu; hala ere, dut deskripzio zehatzik egingo. Denei zapi deituta nahikoa izaten delako, eta, gainera fular (foulard) frantsesez hori delako, lepoko zapia
Gainera, neguan zapiak baino gehiago tapaukak, pashminak eta xalak erabiltzen ditugu, normalean artilez eginda daudelako, eta hotzari aurre egiteko ezin hobeak direlako
xalak/tapaukak/pashminak
pashmina
Udazken eta udaberrian, epelago egon arren, oso erabilgarriak ere badira, jaka barik irtenez gero, nahikoa da horrelako bat eramatea sorbaldetan jartzeko, edo paparrean ipintzeko. Zer esanik ez umeekin! Umetxoa lokartu zaizuela karroan eta ez duzuela tapakirik? Ez dago arazorik, atera izekoren xala, eta goxo-goxo egingo du lo aingerutxoak. Edo deabrutxoa? Izan ere, hurrengoan mukiak kentzeko, edo muturra garbitzeko erabiliko baitu xal berbera!
Oso erabilgarriak ere badira pareoak; izan ere, zapi luze, zabal eta arinak dira hondartzara joateko ez eze, udaberri/udazkenean sama-sorbalda inguruan eroateko aproposa. Bai, nik asko maite ditut hondartzatik kanpora.
Turismo egitean ere oso praktikoak dira: toki gutxi okupatzen dute eta sasoi bateko motxileroek eskupainuak eroan beharrean, pareoak eramaten zituzten (egun, mikrofibrazko xukaderak daude). Baina edozein turistarendako dira erosoak. Venezian gaudela San Marko elizan ez digutela sartzen lagatzen tirantetan gaudelako? Jarri pareoa sorbaldan. Istanbulen Meskita Urdinean sartu nahi duzula burua estali behar dela? Pareoa buruan. Guatemalan komunitate indigenetan txarto ikusita dagoela hankak erakustea? Jantzi pareoa maxigona balitz legez!
Gainera, eguzki asko hartu badugu eta erreta bagaude, oso-oso ona da, berorik ematen ez duelako eta babestu egiten gaituelako.A! Eta goiko aingerutxoa lokartu ezinda badabil, kotxe gainean jarri: gerizpea emateaz gain, eguzkia kenduko dio. Pentsatzen zenuten hainbeste gauzatarako balio zuenik?
Amaitzeko, falta zaizkidanak aitatu gura nituzke: estolak, xalak, tokillak, mantelinak, mantoiak, eta Manilako mantoiak. Zuetakoa askok andre zaharrekin lotuko dituzue janzki hauek. Egia da amama askok janzten dituztela tokillak etxean, baina orain urtetxo batzuk oso modan jarri ziren negurako, eta gozada bat dira.
Gainera, estola eta xalak dotorezia eta gaueko soinekoekin ere asoziatzen ditugu; izan ere, soineko hauek ez dute bero handirik ematen eta askotan horrelakoak eramaten dira, emakumeak zeharo ez izozteko
estola
xala
Egia da batzuek zaharrunoak direla pentsatuko duzuela, batez ere mantoiak, Manilako mantoiak eta mantelinak. Bai, badute karga sinbolikoa baina hain ederrak iruditzen zaizkit, hainbesteko lana dute; zaharkituta ez daudela begitantzen zait. Bestela begiratu:
Mantelina
Mantoia
Manila mantoia
Ederrak benetan! Euskal tradizioarekin lotzen direnak, bestalde. Ikusi bestela Lekeitioko andrazkoen soka-dantza:
Askoz argazki ederragoak dauzka Jose Maria Pena Diazek Picassan, hemen eta hemen
Ordizian ere, santaneroek dantza egiten dute, emazte berriak Manilako mantoia dutela:
Arropa tradizionalen artean ere rebozoa dago. Erdiko Amerikan oso erabilia da, xal mota hau. Askotan motibo etnikoak izaten ditu, baina ia guztiok Frida Kahloren eskutik ezagutu genuen
Hariari tira eginez Indiako sari eta Saharako melfetara irits gaitezke, jantzi hauek biak oihal zabal eta luze hutsak baitira. Baina bakean utziko ditugu gaurkoan, ezta?
Abisatuta zaudete, ez badakizue zer oparitu niri goian adibide mordoa eman dizuet ;-). Asko ditut, baina sekula ere ez, nahiko! Horrelako denda bat nahi nuke niretako etxean!
Orain badakizue, jarri lepoko bat zuen bizitzetan! Eta jartzeko arazorik baduzue, ahor bideo bat 25 modurekin:
