Euskal gizonen apaingarri alferrikakoak

Ramon Saizarbitoriaren "Martutene" eleberriko Harri Gabilondo pertsonaiak, Donostiara etorri den neska gazte amerikarra kontuan jarri du Euskal Herrian eraztunak erabiltzen dituzten gizonez.

"Agidanean, euskal gizonei ez omen zaizkie oro har apaingarri alferrikakoak gustatzen, eta bereziki arbuiatzen dituztela eraztunak. Abaituak onartu du horrela zela, eta oraindik berari ere eraztunak arto bero usainekoak iruditzen zaizkio, sortaldeko bereizgarri propioa eta Estatuko funtzionarioena, zehatzago esan, eguzkitako betaurreko eta bibotetxodun polizia sekretuena".

Onartu behar dut eraztunetan sekula ez nuela erreparatu, baina bai eskuturrekoetan: garai batean, eskuturrekoak zeramatzaten gizonak Euskal Herrian,  poliziak ziren,  baten batek ahopeka esaten zuen "txibato" hori, edo ospe zalantzazko diskoteka edo pub batekin zerikusia zuten. Erabiltzen ziren eskuturrekoak zilarrezkoak izan ohi ziren, esango nuke 70. hamarkadan. Eta beranduago, zilarrezkoak eta narruzkoak.

Zeren garai batean gizonen alferrikako apaingarri horiek eraztuna eta eskuturrekoak ziren baina ez belarritakorik, horretxek beranduago etorri ziren,90. hamarkadan.

Garai berriotan, euskal gizonek badarabilzte apaingarriak, alferrikakoak ala ez norberak esan beharko, baina bai nabarmenak. Hala ere, egia da maizago ikusten dugula gizona eskuturreko edo belarritakoekin eraztunarekin baino.

Apaingarriekiko zaletasunaren erakusgarri lehen aldiz Gipuzkoako goi erakundeetan, Gipuzkoako Foru Diputazioko Lehendakaria eta Donostiako Alkate-Lehendakaria, biak jaun txit gorenak, belarritakoa eta eskuturrekoa, hurrenez hurren:

Ezin ukatu biek ere apaingarri diskretoak aukeratu dituztela. Zeren mutil gazteagoen artean belarritakoak askoz ere nabarmenagoak dira: uztaiak, tamaina desberdinetakoa, belarri batean ala bietan, belarri bakoitzeko bat ala gehiago.

Belarrietako uztai nabarmenak ohiko dira euskal preso gazteen afitxetan, adibideok:

Xabier Arina presoa

Xabier Bidaurre presoa

Arkaitz Agirregabiria presoa

Politikarekin nahita ala nahitaez loturaren bat duten apainduez gain, uztaiak ere oso ohiko egin zaizkigu bertsoaren munduan. Hala honez gero irudika al ditzake inork Unai Iturriaga eta Igor Elortza  uztairik barik?

Euskal gizonek eta alferrikako apaingarriek ibilbide luzea egin dute azken berrogei urteotan.