Herri txiki, infernu handi

Oso ondo idatzittako liburua: idazliak errejistro jasoa zein herrikoia manejatzen jok (eta bistan jagok garaiko errepublikazale/materialisten hizkeria be ezagutzen dabela, parodiatzeko beste). Testu osuan umore fiña eta kontenidua be igartzen jok. Eta gustau jatak, baitta be, epilogo morokua, nun pertsonajiak mundutik zihar sakabanatuta amaitzen dabenez, 1855ian antxiñako espainiar inperixua zertan dagon ikusteko balixo deskuan.

Iruzkin gehixago Paperjale.eus-en (atzetik aurrera):

• Don Andres jauntxuakin izandako tirabiran, ixa Juana Bixenta Olabe bat egin jok Juanitak! 😂
• Bajoiak aurrera liburua eta, nahiz eta oin bilbe erromantiko arruntetan korapillatu, interesa mantentzen jok. Esate baterako, oiñ "iguala" famosuak zer ziran enterau nok. Nik amari entzunda najetsan, bazirala izen horretako osasun asistentzia mota bat eta noski, Igualatorio Mediko Kirurgikuan jatorrixan egongo zirala, baiña ez najenkixan detallerik. Eta hara nun topau doten pasarte argigarri hau: "...el boticario, que con el permiso del médico visitaba también y tenía bastantes igualas, era quien asistía a la enfermita y tenía que visitarla dos veces al día o por lo menos de diario. / Don Policarpo no se daba por entendido de la verdadera enfermedad y distaba mucho de querer aplicarle el conveniente remedio. La iguala que tenía con el escribano era de las más cuantiosas del lugar: cada año cincuenta reales. Esto, no obstante, le parecía muy poco para pagar tanta visita, por lo cual, según Serafina, el boticario buscaba compensación recetando mucho y obligando al escribano a gastar su dinero en potingues de los que él elaboraba en su casa". Arraixua, zelako ona gaurko osasun aseguru pribatu askorendako be balixo daben erretratu hau!
• Benetan gozagarrixak dittuk Valerak egindako jente-erretratuak. Konplejuak dittuk gaiñera, "onak eta gaiztuak" topiko errezetik aparte, eta narratzaille omnisziente modura bere interbentziñotxuak be bajittuk, oso sinpatikuak. Kontakizunian, herri txiki bateko neurrira egindakua izan arren, idazlian errejistro zabala eta jakindurixia igartzen dok -modu fiñian, ez pedantian- eta pertsonajiak maittasunez tratatzen jittuk, baitta gorrotagarrixenak be. Etxakixat berari buruz gauza haundirik, klase altukua eta eruditua zala bakarrik, baiña trabes egingo najeukek baietz errepublikazalia izan. Gero ikusiko.
• Asko gustau jatak XIX mendeko herri txiki bateko erromerixian deskribapena: garbantzo tostauak, gozoki postuak -danak artesanalak-, buñueluak prijitzen daben ijittuak, jente normal apaindua, txapliguak... Deigarrixa egin jatak, baitta be, maixuan pertsonajian deskribapenian natural-natural esplikatzia, zizka-mizkak poliki-poliki zelan jaten dittuan: hagiñik ez dakalako. Lehen 50 urteko pertsona baten zihero normala zan gauzia, eta gaur egunian pentsau eziñezkua, estetikian izenian.
• Irakorketa atsegiña. Planteamendua be interesgarrixa, herri txiki dezimononiko baten bizimodu eta ohitturen erretratu bizixa, eta jauntxo baten menpe bizi dirazen esklabu alaiak. Ea orekia nundik okertzen dan...
• Gardelegiko zabortegixan errekuperautako bildumako beste bat.