Euskalkidun akonplejauen kontran
Mikel L-k euren ámamari emondako agurrian
ikusi dot, pozik, gauza baten bat gatozela.
Azken urtietan nahikua arruntak dittuk herri diferentietako bikotiak, eta beraz umien amama-aittitten jatorri desbardiñak. Honen ondorixo naturala euskalkixen nahaste eta bardintzia dok, eta hori ezin dok galazo, orraittiok. Baiña... beste gauza bat dok laguntzia. Edo, hobeto esanda, umiari gauzak “erreztia”, euskalki desbardiñak erabiltziak bere garun txikixan esguince bat egingo detsan bildurrez. Horregaittik, nere inguruan asko entzun izan jittuadaz halako gauzak: ume batek “amatxi bakarra dakala”, bestia ez dalako amatxi, “amona” baiño... Hónek entzunda halako eziñegon difuso bat izan juat beti, zeozerk enkajatzen ez daben sentsaziñua, baiña ointsu arte forma konkreturik izan ez dabena. Oiñ barriz, Oiartzun, Lekeittio eta Eibarko naparrera eta bizkaierak interaktuatzen hasiko dirazen honetan, zirt edo zart egin biharra izan juat, eta nik be Mikel L-n aukeria egitten aldekua nok.
“Amama” edo “aittitta” berba generikuak dittuk, eta txarto eresten jetsat izen propixo bihurtziari. Gurasuen gurasuak izenak jaukezek, eta errespetuzko kontua dok eurak mantentzia. Horregaittik gure etxekuak amama Isabel, aittitta Manuel, amama Ines eta aittitta Demetrio izan dittuk; eta bisabuelak bizi izan ziraneko urtietan be, amama Valentina, amama Serapia, amama Maria eta amama Maria Antonia. Bere izen propixuakin. Kasu honetan be, Nikola txikixanak amama Maixux, amama Adela eta aittitta Joxelux izango dittuk (nere ahotan) eta amona Maixux, amona Adela eta attona Joxelux (Anen ahotan). Eta gero, umiak berak erabagi deixalan zelan esan.
Garrantzitsua eresten detsat ume bati eredu senduak emotia, gero bere eredu propixuak garatzeko erreferentziatzakuak. Bizitzian arlo guztietan, eta jakiña, baitta hizkuntzan be. Beti begittandu jataz penagarrixak komunikabidietan batuaz egin nahi-ta-eziñ dabizenak. Bardiñ euskalkixan seguridadez berba egitteko kapazak izanda, lotsatu egitten dirazenak. Batetik honek pobretu egitten jok entzulian belarrixa, eta bestetik autoestimurako kaltegarrixa eresten jetsat. Etxuat nahi gure umia halan heztia.
Eguneraketia 7 urtera (2015-IV-27): Nikok 7 urte dittu eta lekittarrez egitten dau, batez be; Tomaxek 4 bete barri, gehixena oiartzuarrez baiña nahastatzen hasitta (hartu lugu; emoten lu...). Amama/aittitta arluan, mainstreamari jarraitzen: hanguak amona eta attona, eta hamenguak amama eta aittitta, izen propixo barik.
