"Emetik" eta andik

Normalian, erregalatzeko, klasikuen "premium" bertsiñuak aukeratzen jittuadaz (prologuak, epiloguak, oin-oharrak...). "Gggaxuela"n 50. urteurreneko ediziñuakik be horixe billatzen najuan, baiña behiñ etxian, ez zuan nik espero nebana (extra bakarra, amaierako epistolarixua). Baiña egixa esan, normala dok: ze azalpen emon leikixok halako "gauza" bati, bere esentzixia izorrau barik? Bai, dagola dagon modura. Eta gure etxeko apalian, belaunaldi askotarako.

Izan be, bigarrenez irakorri juat (berez, 2,5garrenez) baiña gehixagotan be eingot seguraski. Kortazarrek Barrenetxeari idatzittako legez: "(...) Rayuela tiene las calidades de emético que quise darle, y que es como un feroz sacudón por las solapas, un grito de alerta, una llamada al desorden necesario. Pero vos, que por una simple cuestión de madurez intelectual y de técnica profesional has leído el libro un poco como yo lo he escrito, es decir, al final de una larga ruta, de una inmensa biblioteca leída y vivida y decantada (...)". Eta gero, irakorketa intelektual eta biszeral simultaneuen aldarrixa. Eta catala eta tregua dantzen kontua. bibliotecasparaarmar.blogspot.com/2020/01/bailar-tregua-catala-catala-tregua.html?m=1 Hau dok: bere sasoian era batera ulertu najuan legez, oinguan ixa-ixa liburu desbardiña irakorri juat. Zer izango ete dok hamendik 20 urtera, bizi banauk?

Oingo irakorketan -martxa fortzauan, daitort, etzi Parisera goiaz-eta- Pariseko partia baiño gehixago, Buenos Airesetakua gustau jatak. Ez nintzuan gogoratzen azken zatixakin, Holiveiraren krisisana, eta lilluragarrixa egin jatak. Aurreko guztiak barkatzeraiñok.

Liburu hau irakortzera doianak kontuan hartu biharko lajeukek: "(...) ese lector era mi antagonista entrañable, como lo es el ser amado, y porque le exigía una actitud de contacto crítico, un tirarme los platos a la cabeza como yo se los estaba tirando a él (...)". Ez dok ez, irakorketa erosua eta.

Jarraixan, Paperjale.eus-en botatako arrantzak, ahuak emon ahala, atzetik aurrera:

• Begiratu bihar izan dittudazen gauzen azken zerrendia: - Les amants (sic) du Havre youtu.be/A3duPPtUjbY - Le temps des cerises youtu.be/gfUs0y4Cdng (1000 aipu irakorri eta gero, zorixoneko kantuau entzun bihar zuan; bide batez esanda, ETXATAK ASKO GUSTAU kantu modura - eta bertsolarixak darabixen doiñu baten trazia hartzen jetsat). - Coronel Flappa es.m.wikipedia.org/wiki/Intento_de_golpe_de_Estado_en_Argentina_del_28_de_septiembre_de_1951 - Ceferino Piriz www.diosgalon.com.ar/?p=71 - Piantar www.asale.org/damer/piantar
• "Del lado de acá" hastia atseden bat dok. Argentinako girua gehixago gustatzen jatak, etxekuagua dok (lehengusuekin gogoratzen naizelako igual?). Erredios! Ederra aldia Parisekuekin, erreferentzia erdixak be ez najittuan harrapatzen.

• Begiratu bihar izan juat: - Pascal eta Cleopatraren sudurraren kontua. cncarecoblog.com.ar/2020/06/18/la-nariz-de-cleopatra/ - Ma Griffe perfumia. - Tokay ardaua es.m.wikipedia.org/wiki/Tokaji - Menega lunfardo.es-academic.com/9392/menega

• Pariseko snob kuadrilliak halako erreferentziak botatzen eten barik, eta La Maga gaixua olagarrua garajian legez...

• Morelli topatzen dabenian (85) botatakuak zirradia eragitten jok: "Las vidas que terminan como los artículos literarios de periódicos y revistas, tan fastuosos en la primera plana y rematando en una cola desvaída, allá por la página 32, entre avisos de remate y tubos de dentífrico".

• 130 txataleko "Riesgos del cierre relámpago" ahaztuta najeukan. Eta grazixia egiñ jestak, eze, neri txikittan gauza bera pasau jataan! Osorik geratu nintzuan, halan be.

• Rocamadourrekin gertatutakua, bestalde, inpresionantia dok. Ez umiangaittik, lau detalle baiño ez dittuk emoten, ez bada eze ingurukuen odol hotzangaittik. Diletantieri sinpatia pixkat hartu bajake, dana bapatian desagertzen dok.

• Begiratu bihar izan juat: velo de Maya. eu.m.wikipedia.org/wiki/Maya_(hinduismoa)
• 18 kapituloko sbornia (mamúa) monumentala, ze ona. The doors of perception, by Aldley Huxdous.

• Irakorketa diagonalian najabik, noski. Izan be, uste juat aurreragokuan horretxegaittik kostau jatala liburuari gustua harrapatzia: Kortazarren hetorri hosua hulertu nahi eta... hezin, che.

• Baiña hara zer irakorri doten: " Y ya no hay nada que hacer, como dicen los reos, uno es favorito de esto y aquello" (84. txatala). Los reos?? Nere Markiñako paziente batzuk bebai, euskeraz ezin hobeto egitten dabenak, esan gura juat, oin dala gitxira arte erderaz ikasi ez daben familixetan sortuak, "Ni horren faboritu na" (ni horren aldekoa, horren zalea naiz esateko). Hau irakorritta, pentsau lajeikek antxiñan ohikua zan esamolde bat dala hau: "garbittutako" hizkera akademikuan galdu dana, baiña redukto fosil batzuetan iraun dabena: mendebaldeko euskalki baten eta Argentinako lunfardoan, barrena ("reo" = arlote, parrandazale, alperra).

• Beste berrirakurketa bat, udan Parisera bidaiatxua egin aurretik.