Suziri eta tximeleta txinatarrak
Aurreko baten telebista eta komunikabide ia guztiek gaztigatu ziguten suziri txinatar deskontrolatu baten ibilbidean zegoela Euskal Herriaren hegoaldea. Arriskurik ez omen zegoen, baina badaezpada Nafarroako aire espazioa itxi zuten. Badaezpada. Askori Asterix eta Obelixen herrixkako biztanleen beldur bakarra piztu zitzaion: zerua geure buruen gainean jaustea!
Azkenean suziri donge hori Ozeano Barearen hegoaldean erori zen, Nafarroako kosta bako lurretatik oso urrun, zorionez. Hala eta guztiz ere, jakinda Iberiar penintsula ibilbidean baino ez zegoela, lau haizeetara zabaldu zen albistea. Milaka kilometrora jo zuen lurra, baina baten bati eragingo zion ondoeza. Eta gure buru gainean jausten bada?
Urrun, urrunegi gertatzen dena gurean notizia bihurtzen da. Desosegua eragiten badu, hobeto. Egia da munduan dena dagoela konektatuta, eta dominoaren fitxak bezala, bat mugituz gero dena amildu litekeela. Tximeleta efektua ere baderitzo horri, eta Wikipediaren arabera, esaera zahar txinatarrean du oinarri izenak: “Tximeleta baten hegalen mugimendua munduaren beste muturrean sentitu daiteke”, edota “tximeleta baten hegalen mugimenduak munduaren beste aldean ekaitza eragin dezake”, bai eta “tximeleta baten hegalen mugimendu soilak mundua alda dezake” ere. Txinatarrek irudi poetiko pila bat bai, baina suziri deskontrolatuak ere bai.
Egunotan Xarm el-Xeikh hirian elkartuta ibiliko dira munduko ia agintari guztiak COP27 goi bileran. Txinatarrek ez dute euren buruzagia bidali. Ez dakigu suziritara joan ote den edo tximeleta hegoei begira geratu ote den Xi Jinping Errepublikako presidentea. Goi agintari batzuk joan dira bere ordez. Indiak eta Errusiak egin duten moduan. Kontua da NBEk goi bilera hori klima aldaketari aurre egiteko deitu duela. 2ºC-ra ez igotzea zuen helburu 2015ean Parisko goi bileran sinatu zuten hitzarmenak. Duela zazpi urte. Era berean, egunotan jakin dugu azkeneko zortzi urteak inoizko urterik beroenak izan direla. Horrek, ordea, ez du beldurra sortzen, ez dugu pentsatzen zerua buru gainean jausiko zaigunik.
Beldurtzekoa da, baina, zortzi urte hauetakoa. “Eguraldi ona” esaten dugu eguzkitsu eta bero egiten duen egunetan, nahiz eta urtarrilean egon. Mediterraneoko irudiak erakusten dizkigute telebistek, eta “zelako inbidia!” ere entzuten da halakoetan. Beldurra eman beharko liguke horrela pentsatzeak, eta iruditeria kolektiboan zein sartuta dagoen ideia horrek ere urduri jarri beharko gintuzke, behintzat.
Beldurra aitatu dut, baina ez dakit beldurra ote den bidea. Beharbada Galiako herrixka xelebre hartan bezala, beldurra izan beharko genioke zerua buru gainean erortzeari, era metaforikoan, jakina. Munduaren akabera iragartzea, Harmagedon-en gaudela zabaltzea ere ez da komeni. Apokalipsia aldarrikatzeak ere ez du balio ezertarako. Baina batzuk badabiltza distopiarik ankerrenak beteko direla esanez. Mad Max filmean egongo garela sartuta.
Beldurrak paralizatu egiten du askotan, eta azken judizioko tronpeta jotzen hasiz gero, zertarako ezer egin planetaren alde? Itxaropen izpirik ez badago, zertarako borrokatu? Esperantzara kondenatuta gaude, erremediorik gabe, nahi badugu, behintzat, Txinako tximeletaren hegaldia sentitu planetaren beste muturrean. Betiere buru gainean zerua erortzen ez bazaigu, Tutatisen izenean!
