Sukaldaritzaren pedantekeriak
Ez naiz horrelako saioen oso zalea baina ez dakit nola, asteon, Masterchef-en finala ikusi dut. Saioa ezagutzen nuen 3 denboraldi egin dituztelako eta zappingaren bidez hainbeste edizio eta entzute duen programa azkenean ezagutu egiten delako. Gainera, ez dakit non, ezta nori ere irakurri nion horrelako saioen boom-a dagoela telebistan. Buruari buelta batzuk eman ostean hala zela baieztatu nuen, sukaldaritzari buruzko saioak nonahi, kate guztietan.
Egia esatera, telebistan beti ezagutu dugu sukaldaritza saioren bat, baina halakoetan platerak egiten erakusten ziguten, kozinatzen, alegia (Mesedez, sukaldatu TXARTO dago, gaizki eratutako munstroa da, kozinatu, ordea HBak jasota dauka eta tradizioaren barruan dago!). Sukaldariren batek eginez irakasle lanak egiten zituen.
Orain, ordea, halakorik badaude ere, beste estilo batzuk zabaldu dira: lehiaketak (masterchef), jatetxeei laguntzekoak (Pesadilla en la cocina-Kitchen nightmare), AEBetako platerik handienak jateko erronka (Crónicas carnivoras- Man versus food), Ingalaterrako eskola jangeletarako bisita (Jamie Oliver),… Tira, hau guztia inoiz baino denbora gutxiago sukaldean janaria prestatzen pasatzen dugunean.
Paradoxikoa da, askok ez dute etxean bazkaltzen, etxera janaria eramateko lokalak ugaritu dira, jaki prestatuz beteta daude harategi eta supermerkatuak, baina sukaldaritzaz gainezka ditugu telebista kateak. Telebistak ez ezik, edozein komunikabidek ere, sukaldaria izatea oso cool eta guay delako!
Kontraesana, esandako moduan jendeak inoiz baino gutxiago kozinatzen duelako eta modako sukaldariek erakusten dutena oso errezeta konplikatuak direlako: beraiek produktu exotikoen esferifikazioak egiten, nitrogeno likidoa, fruta tropikalak eta urruneko espeziak erabiltzen dituzten bitartean, jende askok ez daki dilista arrunt eta goxoak egiten!
Aurrerago esan dudan moduan, sukaldarien presentzia betierekoa da, batez ere Euskal Herrian. Michelin izarrez betetako izartegi osoa daukagulako, edozein ekitalditan agertu behar dira eta badirudi gure kulturaren ezaugarri bakarra direla. Topiko tipikoak. Kultura hustu egiten da horrela, jan kontu hutsa bihurtu dutelako, beste arlo guztiak baztertuta geratu dira sukaldeen distirengatik. Zinemaldira datorren aktoreari edo oporrak pasatzera datorren turistari galdetuz gero, denek “ze ondo jaten den hemen” dioskute. Eta nire gertuko baten beti esaten duen modua: hauek euren etxeetan zer jaten dute, bada?
Nire iritziz gastronomiarena gainbaloratuta dago. Puzte eta cooltasun horrek sukaldaritzari tontakeria handia ekarri diola uste dut. Izan ere, gaur egunean jatetxe batzuetako karta ez da ulertzen. Plater bakoitzaren izena kilometrikoa da. Azkenean ez da jakiten zer eskatzen dugun! Alergia edo intolerantziaren bat izanez gero ezin jakin, hainbeste osagarri duenez plater bakoitza!
Beste alde batetik, zenbat aldatu diren menuetako kartak! Esate baterako, entremesak (zizka-mizka hotz-beroak) bero nahiz hotzak desagertu egin dira, zer esanik ez kontsomea, arrain pastelak, otarrainxka koktela, mingain albardatuta, eta “copa de la casa” (zer zen hura!) zeharo. Orain ozpina erosteko ere doktoretza tesi bat ere egin behar denez, jatetxeetan ezer ez da arrunta.
Eta euskararen kontuekin hasten bagara, ez du akaburik! Egia esatera, zoritxarrez euskararen erabilera txikia da menuetan eta euskara presente dagoenean ere hiztegia behar da, letxugak ez direlako inoiz letxuga, uraza baizik. Halakoetan, menu-egileek Euskaltzaindiaren adar ultrari jarraitzen diote eta berenjenak beti dira alberjiniak, edo erremolatxak beti beterrabak; Bizkaiaren bihotzean, esate baterako eta ez Baxe Nafarroan! Hala ikasi dut nik galdarraztatu, otarrainxka eta beltxarga!
Tira, inoiz jakingo ote dugu gauzak naturalago egiten? Inportantzia gutxiago ematen eguneroko ekintza plazer-emaile eta derrigorrezko horri? Ez dadila klasismorako aitzakia!
