"La fuente de los Cuatro Caños"
Ibarkurutzeko iturria Eibarren dagoen iturri dotore bat da. Gertu jaio nintzen, bizi ere, ia beti, handik hurre. Umetako lekua, toki kuttuna. Agian, horregatik haserretzen naiz hainbeste “la fuente de los cuatro caños” entzuten dudanean. Bai, jende askok deitzen dio horrela. Izan ere, euskaraz ez zekien jende ez eibartarrak bataiatu zuen horrela, zeren Eibarko erdaldunek “la fuente de Ibarrecruz” esaten zioten. Kontua da bataio horrek ondorioak ekarri zituela, eta orain euskaldun batzuek (eta eibartarrek) “cuatro caños” esaten diote iturri. Zelako amorrua! 
Beste halako toponimo bat ere badugu: la casa de la reina, Arrateko bidean. Baina gurean, erregina gutxi. Errainak, ostera, askotxo. Izan ere, leku horretako izena “Errainaren etxea” (erraiñan etxia, gure hizkeran). Gaztelaniaren galbahetik pasatuta, dena desitxuratzen da: bai forma, eta bai muina. Eta erraina zena, erregina bihurtzen dugu.
Halako asko dauzkagu gure bazterretan. Donostian bertan “El pico del loro” esaten diote orain, baina izan Loretope da, Loretoko ama birjinaren kapera gainean zegoelako: Loreto-pe, Loretoren azpian, alegia.
Nafarroan ere ezagunak dira Irurtzungo “Dos hermanas”, Bi Ahizpe haitzak, alegia. Muruarte de Reta-k, Murua Artederreta ei du jatorrian. Aldaketa handiak, ezta?
Hauek minutu baten bururatutakoak, zuek ere makinatxo bat ezagutuko duzue, denak historia bat atzean dutela, denak erdarak desitxuratuta (Ez soilik gaztelaniak, seguru nago Ipar Euskal Herrian ere gertatzen dela).
Askok pentsatuko du tontakeria hutsa dela hau salatzea, badaudela hizkuntza eskubideak larriki kaltetuta. Egia da, baina gero eta konbentzituago nago gauza txikiek garrantzi handia dutela, eta kontu xeheak zainduta hizkuntza babesten dugula. Gainera, toponimiak, lekuen izenek toki horietaz asko kontatzen digute, esentzia kontserbatzen dute, espazioen izpiritua adierazten digute. Euskara, beti ere.
Inportantea da, garrantzirik ematen ez badiogu ere. Horregatik zaindu ditzagun izenak, jaso dezagun toponimia, eta erabili. Euskaraz. Euskaraz erabili.
