Kafesnea=café con leche!

Aurreko asteburuan kafetera hondatu zitzaidan, goma alferrik galdu eta ez zuen kaferik egiten. Hori dela eta, etxe inguruko tabernetan gosaldu nuen hiru egunetan. Eibarren. Taberna bat Ibarkurutze kalean, beste bat Errebalen eta bestea Bidebarrietan. Datu hauek garrantzitsuak dira, ez zait Sanlucar de Barramedan gertatu-eta.

Lehenengo egunean Kili-kilira joan nintzen. Atenditu ninduen kamarerak atzerritar itxura zeukan, hegoamerikarra, hain zuzen ere. Nire artean duda egin nuen zelan eskatu, gaztelaniaz ala euskaraz, eta kafesne bat eskatu behar nionez, euskaraz eskatzea erabaki nuen...... Ez dakizue zelako keinua egin zidan!!! eskuak zabal-zabalik, bakarrik falta zitzaion hatz erakuslea lokira eroan eta zoroei egiten zaion planta egin! Bene-benetan diot, ez zaio beroarena kendu behar! ¡¡¡¡QUÉ!!!! ere esan zidan, eta gero "¿un cortado?". Nik ezetz, gaztelaniaz, "con leche", badaezpada ere.

Zerbitu zidan, eta amorruaren amorruz zerbait esatea pentsatu nuen. Ordaintzerakoan, dena "en perfecto castellano", esan nion: "Mira, kafesne es café con leche: kafe esne, café leche. Para la próxima vez". "Si, si, si" egin zidan, eroei moduan, eta joan egin nintzen, ernegatuta. Nora? euskara irakastera? Zein polita!!!

Hurrengo egunean, Trinketera joatea pentsatu nuen. Atzera ere kamarero hegoamerikarra, "buenosdias-ka". Berriro ere, kafesnea eskatu nuen, euskaraz. Bera, edukatuago, "¿Cómo? ¿un cortado?". Nik, "no, con leche". Honi ez nion ezer esan. Negar egiteko gogoa baino ez neukan. Kafesnea hartzen nenbilen bitartean burutik pasatu zitzaidan inortxok ere ez ziela inoiz ezer euskaraz eskatu, euren itxurarengatik, ziur. Baina ez dut sinesten zonalde horretan bezero euskaldunik ez daukatenik. Gero, Atoan interesgarria irakurtzen ari nintzela kanpainia honen berri izan nuen:

Jakina, Katalunian da kanpainia hau!

Baina, harira itzuliz, kafesneen esperientzia ez zen Trinketen amaitu, ez horraittiok! Hurrengo egunean, kafeteraren goma eskuan erosi berri nuela, azken  inkurtsioa egin nuen Ibaiondo tabernan. Kamareroa ez zen hegoamerikarra, gizon arrunta baizik, ez oso gaztea. Uf! esan nuen, honekin ez dut arazorik izango! Ja! Nik kafesnea eskatu, eta ez zidan, bada, esan "¿un café cómo?". Negarrez hasteko nengoen! Fernando Muniozguren zenak beti esaten zuen Eibarren dendetan-eta, euskaraz ez jakin arren, edozeinek ulertzen zuela eskatutakoa. Ni ados egoten nintzen, baina badirudi atzera egin dugula.

Frustrantea izan zen, ezin nuen sinistu ni nintzela euskaraz kafesnea eskatzen lehena. Gainera, ez nuen "kafitesnia" eskatu, Eibarren esaten den moduan. Era errazena eta argiena, beharbada: kafesne bat!

Lehenengo bien kasua gure utzikeriari egotzi nion, "konfliktoa" (atzerritar baten aurrean) saihestea, errazkeria. Baina hirugarrenaren kasuan ez nuen ezer ulertzen. Gizon hura ez dakit nongoa zen, eibartarra, seguru aski, ofizioan luzaroan ibilitakoa. Eibarren. Behin eta berriro aipatzen dut datua gure herrian ezagutza %50etik gorakoa denean.

Hau guztiau gertatu ondoren Mertxe Mujikari Argian egindako elkarrizketa irakurri nuen eta hauxe zioen Sustrai Kolinaren galderaren aurrean:

Argia-Etorkinek euskarara hurbildu behar dutela esaten dugu.

M M-Bistan da euskara integraziorako bide bat dela. Asko esaten da etorkinak euskaldundu behar direla, baina hemen jaio diren Mujika abizeneko erdaldunak zer? Horiek ez badira euskarara hurbildu zergatik hurbildu behar dira etorkinak?

Eta arrazoia duela pentsatzen dut. Ez badugu lortu Ibaiondokoak kafesne hitza aditzea, zer dela eta etorkin berriengan ardura hori jarri, Burgosko etorkinei, edo bertako zortziabizeneuskaldundun-Oerreatxenegatiboei presiorik egin ez diegunean?

Dena den, uste dut ez dela beranduegi aspaldiko kanpaina horri ekiteko, eta Katalunian atzera ere martxan jarri dutena guk ere kopiatzeko: Lehenengo hitza euskaraz!