Edukira salto egin | Salto egin nabigazioara

Tresna pertsonalak

Eibarko peoria, San Blasa baino hobia
Hemen zaude: Hasiera / Blogak / Kalamuatik Txargainera / Denon hizkerak inporta du

Denon hizkerak inporta du

Leire Narbaiza 2016/12/15 16:58
Info7 irratiko "Gureaz blai" saioko "Egin kontu" atalean abenduaren 15ean emititutakoa

Sarritan iruditzen zait amaitutzat ematen genituen antzinako eztabaida batzuk ziklikoki berpizten direla. Esaterako, orain pare bat urte atzera ere irten zen hau: nor da euskal idazlea euskaraz idazten duena ala Euskal Herriko edozein idazle? Aho bete hortz geratu nintzen, orain 30-25 urte ere izan zelako zalantza bera, eta nire ustez behin betiko erabakita zegoelako.

Egunotan, Bibliako Lazaro bezala etorri da gurera aspaldiko eztabaida: euskalkiak versus batua. Batua versus euskalkiak. Ufa! Baina zenbat buelta eman behar zaizkio kontu berari?

Ibon Sarasolaren esanek isiotu dute sua. Bere azken liburua aurkezteko Naiz-i eskaini zion elkarrizketak izenburu hau zuen: Bizkaierak euskalki izateari utzi beharko dio, jatorkeria baztertu (orain aldatuta du izenburua berriak). Gero, Euskadi Irratiko Faktorian duen saioan, leundu egin zituen berbok, eta bizkaiera beharrean euskalkiak zirela zehaztu zuen. Kontua da egunkariko lerroburu handiak bizkaieradunok, edo hobeto esanda, mendebaldeko hizkera dugunok sutu egin gintuela.

Momentuko haserrea pasatuta, hala ere, irratian entzundakoari buelta batzuk eman ondoren, nahasketa hutsa iruditu zitzaidan; izan ere, erregistro formalaz jardun zuen bere etxeko euskaran! Halakorik! Estandarra hori ote da? Desager daitezela euskalkiak, baina nirean egingo dut irratian!

Gainera, kultura popular falta, edo folklorearen ezagutza eza erakutsi zuen Oskorriren ‘Hauxe da despedidia’ diskoaren izenburua kritikatu zuenean. Ea nola jar dakiokeen “despedidia” disko baten izenburuari zioen. Ez du Maurizia Aldaiturriaga ezagutzen euskaltzainak! Jakina, urbanita da! Jakin dezala Maurizia handiak beti amaitzen zuela horrela emanaldia. Ruper Ordorikak ere erabiltzen du horretarako, barren! Keinu bat egin nahi zioten gure figura bati eta bertso zahar batzuei Oskorrikoek! Zer irudituko litzaiokeen beste talde batek Munduyan ezta gauzaric hayn eder ez plazentic Etxeparek idatzi zituen moduan aukeratu izan balu musika talde batek disko baten izenbururako? Horrezaz gain, ez dut elegantea ikusten disko eta talde horren aipamena egitea beti eta hain nabarmen.

Beste kontu bat ere esan zuen, Durangon pankarta feminista bat ikusi zuela bertako euskaran! Durangon bertako euskaran! Zelako sakrilegioa! Nire ustez herri horretako euskaran ondo idatzia, osorik eta ortografia ona badu egokia da, oso egokia!

Baina, finean, ideia entsalada bat egin zuen: estandarra, aldaerak, erregistroa, jasoa, euskalkia, jatorkeria, batua… eta denak dira desberdinak. Alde batetik batua edo estandarra dago deklinabidea, aditza, ortografia eta gauza gutxi gehiago dauzkana batuta. Honek aldaerak ditu adibidez Ladron Aranak bere liburuetan erabiltzen duena edota Eneko Bidegainek artikuluetan baina biak dira batua. Erregistroak ere baditu: jasoa (albistegietan, Urkulluren diskurtsoak,…). Kolokialagoa-edo  magazina den irrati saio batan erabiltzekoa. Lagun artekoa ere badu, kuadrilla giroan edo familian erabiltzen dutena batez ere euskalkia erabiltzen ez dutenek.

euskalkien mapa Koldo Zuazo
Euskalkiak ere aldaerak eta erregistroak dauzka. Ez da berdin berba egiten ume txikiekin, herriko aldizkariko artikulu batean idatzi edo ezezagun batekin, zerbait eskatzeko.
Baina agian amorrurik handiena sortzen dit euskalkia zabarkeria eta jatorkeriarekin parekatzeak. Ez da horrela. Batzuek ahalik eta ilunen eta itxien idaztea, kontrakzioz beteta eta ia inork ez ulertzeko moduan ez da egokia eta ezin da euskalkiarekin parekatu, ezin da esan euskalkian jardutea dela, “det” eta “zai” esatea batuan jardutea ez den bezala.
Denon hizkerak inporta duelako!
Serafin
Serafin dio:
2016/12/15 18:51
Oso ondo Leire
Jon Etxabe Garitazelaia
Jon Etxabe Garitazelaia dio:
2016/12/16 19:46
Aspaldiko eztabaida, baina hor dirau. Bejondaizula.
Sosola
Sosola dio:
2016/12/17 19:43
Euskadi Irratian Maite Artolarekin egiten du saiotxoa euskaltzainak, ostegunetan uste dut, 9,30ak aldera eta 5 minututako "jarduna".Entzutea gomendatzen dizuet sikeran bat. Ni zur eta lur. Gero eta ulergarriago egiten zaizkit hainbat idazle eta adituek euskalgintzari egiten dizkioten kritika zorrotzak.
Iruzkina gehitu

Erantzuna formulario hau betez utzi dezakezu. Formatua testu arruntarena da. Web eta e-posta helbideak automatikoki klikagarri agertuko dira.

Galdera: Idatzi zortzi zenbakiak erabiliz
Erantzuna:
Aurkezpena

Leire Narbaiza Arizmendi

Irakaslea eta blogaria (+)

Madalenak Kafesnetan

Madalenak Kafesnetan

Madalenak Kafesnetan atala
#MadalenakKafesnetan

Artxiboa
2024 2023 2022 2021 2020 2019 2018 2017 2016 2015 2014 2013 2012 2011 2010 2009 2008 2007 2006 2005
Kontagailua