Sam Spaden aurretiko detektibiak
Philo Vance detektibia ikaragarri famosua izan zan 1920-1930 artian. Irudixan, berari buruzko mahai-jokua.
Beti egin izan jestek atzeraka “enredozko” komediak, eta mayordomodun familietan gertatutako krimenen nobelak. Baiña, aitortzen juat, ganora haundirik bako prejuizio hutsa dok hau. Liburu honek, behintzat, total harrapau nok (normala, gero ikusi dotenez, Willard Huntington Wright jauna detektibe nobelen garapenan maisuetako bat izan zuan eta). Erdittik aurrera ezin irakortziari laga.
Ameriketako etxe haundi zahar baten bizi dan familia aberats baten barruko krimenak luze eta zabal aztertzen dittuk hamen, kriminologia eta antropologia ohar ugarikin –Telesforo Aranzadin sasoia dok, gaizkille izateko predisposiziño genetikuana sinisten zanekua-. Badirudi idazle honek liburu gehixago be ba dittuala heroi berakin: Philo Vance detektibe afizionaua, aristokrata pedante, sufiziente eta maitagarrixa (Dashiell Hammetten eta Raymond Chandlerren hard-boiled antiheroien aurreko belaunaldikua). Liburuak bere helburua lortzen jok, eta bere luzera osuan –azken kapitulorarte, esateko- despiste joko tenso eta entretenigarri bat gidatzen jok, pista faltsuak emonaz eta irakurlian –eta polizian- susmuak noraezian mantenduz. Amaieria ezin klasikuagua dok: gaizkillia deskubridu ostian, danak mesa-kamilla inguruan Vance jaunan azalpenak ahozabalik entzutzen.
Barrikuntzia ona dok, gora barrikuntzia! Baiña aintzinako molde eta maisuak be estimatzeko modukuak dittuk, eta hamen kaso bat. Goguan izateko moduko autore bat, horixe.
