Kanpaia jotzeko moduko albistiak

BAT

Kazetari bat begiz jota dakat. Ez dot publikuan esango zein dan baiña berak egindako elkarrizketetan bada detalle oso irritante bat (¿edo biharbada halako gauzekin azal fiñegixa nik?). Egongo da azalpen gramatikal zuzenik, baiña nik ez dakat ez ahalmenik ez gogorik bera esplikatzeko. Esan deixadan bakarrik ez dala berez akatsa, ez bada eze frasian ordenan aldaketa bat, gaztelerazko joskerian kalkua “zara blog honen irakorlea”, “ordaindu dut diru asko”, “esaten dituzu tontokeri asko” esatia legez.

Kazetarixak hónek formok ez dittu erabiltzen “ofizioz”, berak erredaktautako testuetan. Elkarrizketatuan esaldixak literalki jasotzian erabiltzen dittu bakarrik, askotan baiña, seguraski kaleko berbetia hobeto irudikatu nahixan.

Baiña nik diñot: erderakada hau kaleko berbetiari keiñu bat egittiarren jasotzen badau... ¿Ez litzake hobe izango zuzenian elkarrizketatu bakotxan hizkeria jasotzia, euskalkixa barne? (komunikabide honek erdi-euskerabatua-erdi-bizkaierabatua eredu bat darabil). Edo... ¿zergaittik ez ipiñi esaldi erdixa euskeraz eta beste erdixa erderaz, elkarrizketatuak hala erabiltzen badau?

BI

Beste “perla” hau, barriz, irrati albistegi baten izan da, aste honetan bertan. Kazetarixa albiste bat emoten zeguan, dato ekonomiko on batzuena-edo, baiña bere esanetan ez-dakitt-zeiñek “ez dirazela kanpaia jotzeko moduko albistiak” esan zeban.

Kaikun kanpaiña ha gogoratu neban. Tira, ez dogu esango akats larrixak dirazenik -¿zenbat halako egitten doguz danok, egunero?- baiña barreguria etorri jatan gazteleratik zuzenian kopixautako joskera hau entzutzian. ¿Albiste onak onanismo-saiuakin ospatu ohi daben gizartian bizi ete gara? ¿Zer egitten dabe txofer dabizen irrati entzuliak: halakuak entzutzian, bide baztarrian geratu eta porrua garbitzen hasi? ¡Irudi sujerentia, erregular!

HIRU

Garrantzitsua eresten detsat kritikiari. Nik nere jardunian asko eskertzen dot (eta oso urrixa da, urriegixa) eta euskal komunikabidiak indartze aldera be hónek gauzok gehixagotan aireratu biharko litzakezelakuan nago. Beti modu konstruktibuan, eta iñor publikoki iraindu barik (lehelengo kasuko kazetarixari, esate baterako, izperringi-txatalez betetako sobre bat bialdu detsat, azpimarraz beteta).

Honen harira, 2008ko Abuztuan idatzittako testu bat. Bere sasoian ez neban iñora bialdu, beruegi nenguala iritzitta. 4 urte freskatzen gorde eta gero, hau izan leike argitaratzeko momentua. Amaittu barik dago, baiña bere horretan emongo dot oharren bat edo beste gehittuta.

Euskerazko izperringi batekin hasarre nago. Bere irakorle eta bezero garanokin egindako hankasartuekin nahikua erreta.

Banaketia (punto hau ez neban desarrollau; kontua da, artian, Lekeittion banaketia guztiz kaotikua zala; gaur egunian ondo dabil zorixonez).

Enpresako sail batetik bestera errebotau gauzak txarto doiazenian; korporaziño legez agertu, gauza onak erreibindikatzeko.

Hasieran, ilusiño haundiz hartu najuan izperringi honen sorrerian albistia, gure eskualdeko herrixen informaziñua euskeraz jasotziari balixo haundixa emoten netsalako. Halan, dudarik ez najuan euki enpresako publizidadia bertan kontratatzeko; gero, akzionista billa hasi ziranian zalantza barik sartu nintzan; harpidedunak billatzeko laguntzia eskatu izan dabenian, hor ibilli nok lagunei tabarria emoten; billeretara juateko deittu izan nabenian, hantxe agertu izan nok beti. Hala izan dok eta hala izaten jarraitzeko asmua jaukat, baiña hain zuzen be horretxengaittik kritika gogorrerako eskubidia hartzen dot. Izan be, publikuari begira dagon erakunde guztietan legez, kritikiak laguntzen jok hobetzen, ez lausengu autokonplazientiak (honek itsutu, estali, lokartu egitten gaittu ur-bitsetan). Antzerki talde batian ibilli garanok ondo dakigu hori. Gaztelako esakera burutsuak diñuan legez: “Quien bien te quiere, te hará llorar”.

“A priori” halako enpresa batek danon laguntzia (pribatua eta publikua) merezi dabela eresten jetsat;  be, kritikia be garrantzitsua dok. Izan be, kritikak lausenguak baiño asko be garrantzitsuaguak dittuk bere ekimenak perfekzionatzeko interesa dakan edozeiñendako.

"Euskalgintza" erakunde difusuangandik jasotako azken hankasartuaz berotuta, aizkorak zorrozten najabik. Gero eta konbentziduago nago, giza eskubidiekin usauta gagozen legez, Euskalgintza Watchdog estiloko bat biharko gendukela Euskal Herrixan, egitten diran ganorabakokerixak publikoki salatzeko.

Halakorik ez egitteko, beti ipintzen dok atxeki bera: "euskeria ahula da, haren alde dabizen taldiak ezin dira agerixan kritikau, hori euskerian etsaiak indartu baiño ez leuke egingo...". Protesta egitteko gogua etortzen jakunian, txirtxil-abots batek gai hau tabu bat izaten darraixala gogoratzen jeskuk.

Aittitta Akilinok esaten zeban modura, "Administratzeko, herriko gizonik zintzuena hartu eta lapurra legez zaindu" egittia komeni izaten dok. Kultura mundurako, guztiz extrapolablia dok maxima hau eta hizkuntzian alde gabizenok kontuan hartu biharko genduke. Oiñ arte ez da egiñ, eta beraz gaur egun euskeraz emondako zerbitzuen mundua bigarren maillakua dok, erderazkuen aldian. Euskerazko produktuetan akatsak gehixago "barkatzen" dittuk. Kaleko kartelak ikusi baiño ez dagok: halako hankasartuak erderaz egiñ ezkeriok, bixamonian arduraduna despediduta. Euskeraz ostera, ez dok ezer pasatzen: "Akatsakin baiña euskaraz jagok behintzat, eta gaitzerdi". Bueno, bueno, bueno... mentalidade hau gainditzeko sasoia dok.

Nik neuk (izperringian izena kendu dot)-kin dakat arazua. Orokorrian ondo funtzionatzen daben arren, lantzian behin hankasartuak egitten dittuez: banaketia dala, albistiak txarto ipiñi (fondo), redakziño akatsak (forma), publizidade enkarguak oker bete... Halan esanda uste eze dana egitten dabela aldrebes eta txarto; ez dok halan, denpora gehixenian ondo egitten juek biharra. Batzutan sartzen juek hankia bakarrik, baiña nere ustez larregi; eta susmua jaukat, hain zuzen be eurak diralako –euskaldunak, abertzaliak- beste enpresa bati exijiduko litxakixona baiño gitxiago exijitzen jakela. Nere ustez hau jokabide okerra dok, eta gehixago esango juat: euskerazko hedabidien osasunerako kaltegarrixa.

Aurretik esan bihar dok, Hegoaldeko euskalgintzan funtzionarizaziño fenomeno nabarmena gertatu dala klandestinidadetik urtetziakin batera. Europa guztian moduan, gobernuak azken urtietan gizarte eta kultura asuntuetarako diru gehitxuago bideratu dau, eta horrekin batera antxiñako militante askok (ezkertiarrak normalian) mobimendu eta erakunde soziokulturaletan (publiko nahiz pribatu-subentzionauak) bere lanpostua topau jok

Jentiak asko aldatzen jok biharra egitteko formia lanpostu fijua dakanian, askotan probauta jakat. Honek euskalgintzan aukera bat baiño gehixago... (garatu bako harixa).

Arpegi multiplia: enpresa pribauetan normalian. Bere zerbitzuak kontratatzera zoiazenian, profesionaltasuna: hau enpresa bat dala ulertu bihar dozu, eta gure zerbitzuak ondo kobrau bihar doguz. Gaiñera, kontuan hartu gurekin zerbitzua kontratatzian euskeriari laguntzen zabizela, indirectamente. Erantzuteko orduan arazuak badagoz (akatsak, epiak bete ez, zeozer ahaztu...) militantzixia eta euskerian aldeko lana jartzen dira atxeki legez, arazuak diskulpatzeko.

Enpresari militante eta langile militantien arteko tirabira laboralei buruz be, liburu bat idatzi ahal izango litzake. Pertsona batzuk ideia eta baloriekin egitten daben malabarismuak kontuan hartuta, esgintze morala egitteko arrisku larrixan ibiltzen dira. Edo ez, horretarako morala izan izan bihar dok-eta.

Nekatuta najagok euskalgintzako leku batzutan topatzen doten txosna mentalidadiakin. Txosna baten danak dira bolondresak eta iñork etxok dirurik irabazten. Horregaittik, zerbitzu eskasa topau ezkeriok iñork etxok ezer esaten. Danok jakixagu zer eta zertarako dan txosna bat, eta konforme gagozak: beste zerbitzu mota bat nahi dabenak plazako kafeterixara juango dok, eta kitto. Baiña lanian gagozenian, ezin dok mentalidade horrekin ibilli: euskaltzalia eta militantia izatiaz aparte, profesionala izan bihar dok.