Olite

Gure bidaiatzeko motia lehendik lasai xamarra izaten bazan, oiñ umiekin gehixago; bagenkixan beraz, ez genduzela herri asko “egingo” (#IronicModeOn) eta kilometro gitxiko bueltan ibiltzeko asmotan gentozen. Egixa esan, gauza asko dago ikusteko Tafallatik asko mobidu barik. Lehelengua, ume marmartixak pizkat inpresionatzeko edo, Olite izan zan; eta sorpresa ederra hartu genduan. Izan be, nik neuk Olite eta bere gazteluari buruz nekan aurreiritzixa nahikua txarra zan, zeozelan esateko: antxiñako eraikin bat, Disneylandia-itxurako-berreraikitze-prozesu-dezimononiko-horrorosua jasandakua. Baiña ez: gaur egungo gaztelua eraiki zaneko trazia gordetzen dau, errege luxuzale batek XV gizaldixan emondako itxuriakin. 1512ko konkistararte sarri erabilli izan zan; gero Gaztelan mendian be, goi funtzionarixak erabilli izan zeben tarteka, eta nahiz eta pizkaka hondatu –halako gaztelu katxarruan mantenimenduan aurrekontuak hotzikaria emongo dabe-, osorik mantendu zan 200 urte baiño gehixagotan; suntsipen haundiña Frantzian kontrako gerran etorri jakon, erretiradan zoiazen tropak erreta; XIX gizaldi osua ruinetan egin zeban, Oliteko argazki zaharrenetan ikusi geinkian lez. Halan be, ruinak harriz egindako pareten eta eraikin nagusixen zati haundixa gordetzen zeben, eta bidaiari eta kronista askok jaso zittuezen (Iturralde espeleologuak barne). XX gizaldi hasieran, Foru Aldundixak berreraiketa prozesua bultzatu zeban, proiektua leihaketara etarata, eta gaurko erakusketan horri buruzko informaziño, argazki, plano eta krokis asko ikusi geinkez, gazteluan billakaeria hobeto ulertzeko.

Gaztelua 1890 inguruan. Argazkixa: Max Junghändel.

Baiña tira: historiak historiazaliendako lagata, umiak dibertitzeko leku ezin hobia da Oliteko gaztelu hau. Pasabide ezkutuak, illunak (zelako ondo, eguardiko eguzkittan!), bertigua emoteko modukuak, eskillarak, sotanuak, dorriak, antxiñako bizimodua irudikatzen... gu ordu bi inguru pasau genduan, gure kontura folleto batekin, eta denpora gehixenian umiak pozik ibilli ziran.

Oliten dana gaztelua ez dalako, herrixa inguratzen zeban zerkian arrastuak bistan dagoz.

Hau domeka goize-eguardixan; arratsaldian kolgau xamar ibilli giñan, beruakin zer egin jakin barik... azkenian yurtara bueltau giñan, eta freskatu eta gero Davidek Tafallan bertan afaltzeko leku bat gomendatu zeskuan, Txiki tabernia; gure “rolloko” lekua, eta pizzak mundialak!