Odolaren usaina

Ikusi al duzue zelan jolasten duten txakurkumeek? Elkarri haginka, benetako borrokak irudikatzen dituzte; horixe dute gustukoena. Gizakumeek ere berdin: haurrak dituen edonork badaki, erdi brometan erdi benetan, batak bestea mendean hartzea dela guk nahi baino gehiagotan egiten duten jolasa, gure onetik ateratzeraino. Normala da. Geneetan txertatua dugu: gure espezieek garatu behar izan duten trebezia da hori, borrokatzearena. Gure kasuan, ikuspegi pixka bat hartzeko, eman dezagun datu bat: Homo sapiensak 195.000 bat urte baditu, duela 100 bat urte arte horixe zen gure arazoak konpontzeko modu nagusia: bestearekin borrokatzea, eta hura akabatuz norbera gailentzea. Normala oraindik horretarako joera erakustea.

Zorionez, gauzak aldatu dira eta jada instintu horiek moldatzen hasiak gaude: gaur egunean denok ulertzen dugu gizonek emakumezko bat gustuko dutenean ezin dutela bahitu eta bortxatu; edo norbaitekin arazoak direnean, ezin dela kalean ostiaka hasi. Halere, tamalez, oraindik ezagutzen ditugu antzinako pultsu horiek kontrolatzeko gai ez diren pertsonak.

Halere, azal gainean dugun “zibilizazio geruza” uste baino meheagoa da. Adibidez: arma bat eskutan izateak pertsonalitatea aldatzen du. Oso ezagunak dira istiluen aurka erotzen diren polizien kasuak, baina efektu hori indarra baliatzen duten beste kolektiboetan ere begi-bistakoa da: lintxamenduetan parte hartzen duen jendea erabat transformatzen da; eta nik ez dut ahazteko behin, “gehiengo sindikalaren” pikete batean, ikusi nituen matoi jarrerak. Irain edo bidegabekeriek, gainera, piztia askatzeko argi berdea eman diezagukete; eta batzuetan, basakeria larrienak ideia txit errespetagarrien alde egiten dira.

Neu ere, horrelako egoeretan beldurtu naiz gehien nire buruarekin: gure txakurraren kontra oldartu zen beste txakur hura ostikoka hartu nuenean... Nafarroako herri okupa hartan gidatu nuen lapur-ehiza... haurrak beldurtu zizkidaten nerabe putaseme haien atzetik irten nintzenean...

Hau guzti hau burura etorri zait, nire herrian gauza kezkagarri bat gertatu delako berriki: zapatu gau batean, herrian bizi diren gazte atzerritar batzuek, neska koadrila baten atzetik aritu ziren modu baboso xamarrean; herriko mutil koadrila bat sartu zen, neskak babesteko; atzerritarrek muturra hautsi zieten, literalki. Poliziakoen koartelera joan ziren salaketa jartzera eta, hauek, konfiantza giroan esan zieten: “hurrengoan portura bota itzazue lehenengo; eta gero etorri hona”.

Kulturen talka larria: “oihanaren legearen” pean bizi izandako pertsona bat gurera etortzean, nola azaldu hemen emakumeak ez direla gizonen jostailuak? Ez dut erantzunik, salbu eta erantzuna ezin dela izan kaleak patruilatuko dituzten herritar-brigada naziak. Bestela odolaren usainak gure onetik aterako gaitu.

"Talaiatik", Info7 irratirako, 2017ko zemendixan 15a.