Mauleko gaïza lotsagarria
Aitzinetik erranen düt harri zaharrak maite ditüdala, zaharrak direlakotz. Etxe erdi eroriak, huntzak hartutako hormak, jauregi dekadentak... Slovakiako Stary Hrad bezalakuak ba dizüe halako xarma berhezi bat...
Hala ere, ulertzen düt ondarearen babesteko eraikinak behar direla zainduak izan, zonbaitetan arraeraikiak, finean bere igaran denboren edertarzüna eta bisajea ahal besain untsa mantentzeko lanak behar direla egin.
Horregatik, ados nüzü Mauleko gazteluak behar dituen zaintza lanekilan. Xiberuako ikur bat düzü, are gehiago probentziako hiriburuarena; eta hala erabilia düzü Turisma Erakunde nahiz Herriko Etxearen partez, afixa, liburu eta bestelako gaüza publikoetan. Normala düzü gainera, alimaleko garrantzia izan baitü Xiberuako Historian.
Horregatik lotsagarria düzü bere egoera. Estimatzekoa da guztiz ikerzaliak orai arte eginiko lana, erdi-bolondresa, eta horren emaitza bikainak hantxe ditügü ikhusgarri. Bena... gaztelüaren ardüradünen ardüra eza da lotsagarria. Nula utzi daiteke hain ondare baliotsua modu horretan abandonatüa. Erran nahi beita: etxe edo eraikin zahar bat konpontzia, kanpoko huntzak garbitzia beno gehitxoago ere ba dela. Mauleko Gaztelüan eginiko arraberritze lanak hunak ditützü oso, bena motz geratu ditützü. Ba düzü langile fin bat, gaztelüari bürüzko informazionea ahal bezala ematen dizüna; ba ditützu panoak gaztelüaren partheak, historia, kuriositateak azaltzen; ba ditützü giza-idurizko manneken batzu orai dela 800 urtheko arropakin jantziak; ba ditützü beirazko kutxa batzu gaztelüan aurkitutako pieza eli bat erakusten...
Bena langileak bakarrik frantsesez mintza daiteke; ez daki üskaraz eta beste hizkuntzetan ere ez da batere untsa moldatzen.
Bena panoak eskolako haurrak eginak dirudite: photoak, testuak, paperaren gainean itsatsiak, plastiko arruntez estaliak... Gainera, heiek irakhurtzeko ia lürrean etzan behar zira. Oro frantsesez eginak ditützü, eta gerora -püblikoaren kexuengaitik segür- beste txartel batzu ditützü gainean itsatsiak, üskarazko testü llaburrekilan. Itsusia, batere profesionala.
Bena bazter güziak dituzu zikinak, hautsez beteak, ainharbe-sarez estaliak, ebiak betheriko putzuekilan... gaztelü zahar bat den arren, gaüzak amiñi bat hobeto, garbi, txukun mantetzea aise düzü.
Ez da kharioa gaztelüarentako gestio plan baten egitea. Zaindari gehiago jarri (4-5 hizkuntzatan hartatze lanen egiteko, aldika bisita gidatuetan lagüntzeko...), arkeologia eta ikerketa lanetan jarraitu, infografia lanak hobetu (pano didaktiko eta txukunak), gaztelüa garbi mantendu... Maulen, Xiberuan, gero eta gaüza gehiago egiten dira turismari begira. Ondorio logikoa düzü lekhü turistikoak zainduak egoitea. Mauleko Gaztelüaren egoera penagarriak ordea, zera erranarazten deio kanpotik datorrenari:"Nura jin girea, Xiberuara edo Afrikako herri batera?".
***
Ahal bezala idatzita, akatsak akats, uste düt suerte huntan emanik eibartarrez beno hobeki entelegatuko naütela Mauleko Gaztelüaren egoera hobetzeko ahalmena dizütenak. Hala bedi.
