Joanak joan

Intzensu usaiñakin itto biharrian egonda be, liburu hau bikaiña begittandu jatak liburu moduan. Landuta jagok, eta igarri egitten dok. Zer duan egixa, zer asmakizuna... ez dok erreza bereizten, eta horregaittik asko eskertzen dittuk autoriak berak gehittutako aintzin eta gibel-solasak. Etxahun Barkoxekuan bizitziak lehendik be interesatzen jatan, eta hasierako amua horixe izan zuan; baiña esandako moduan, liburuan gertakarixen dosifikaziñua eta kontatzeko moduak otsuak harrapatzeko tranpiana egitten jok, harutz abixau eta irakortzen jarraitzetik bestelako urtenbiderik ez dabena emoten. Erdittik aurrera, benetan trepidantia eta gustora irakortzeko nobelia.

Nobelia, bai: ez da-eta erreza 1800 inguruan bizi izandako arlote baten bizimodua kontatzia, bere bertsuetan esan zittuanak eta herri-goguan geratu dirazenak kontuan hartuta. Hala idatzi juan Etxaidek liburu hau, 1955 aldian, eta nahi eta nahi ez jakiñeko gauzei berak asmautakuak gehittu jetsazen nobela modu bat antolatzeko. Hortxe sartzen dok diñoten intzensu úsaiña (giristino doktriñian aldeko diskurtsuak, Maider ume iñuxentia, bere bizitzia emonda, Jesüs-Krixt txiki antzera pekatarixak redimitzen dittuana...), eta baitta be gaur egunian grazixia egitten daben –baiña hain eraginkorra izaten jarraitzen diharduan- egittura melodramatikua (Maiderren eta Xaxin herixotzetan). Baiña Etxaiden alde, sasoi hartako bizitzian, izakeren, ohitturen eta adarren gordinttasuna etxok ezkutatzen (eta hau izan zan antza, bere sasoian nobela honek ekarri zeban barrikuntza haundixa), eta zati haundi baten Etxahunetaz dakiguna nahikua fidel isladatzen jok, ez hainbeste nobeliangaittik, bai ostera notas a pie de pagina ugarixengaittik. Izan be, Jean Haritxelharrek sakon ikertu jittuan dokumento historikuak hurrengo urtietan, eta horretara Etxaidek ez zekixazen hainbeste gauza agertu zittuan. Euretako asko, hónek nototan agertzen dittuk.