Asmakizunok uste baiño zaharraguak diraz
Los Millares (Almeria). K.a. 4000 urteko ur hornikuntzia
Miguel “Choperas” speleo lagunan bidez izan dot hitzaldi interesgarri honen barri. Isaac Moreno Gallo, arkeologian askotan falta dan injeniari-ikuspegixa emoten. Gauza kuriosuak ikasi dittudaz, bestiak beste:
-
Hirixetako injeniaritza biharrak (obrak, bidiak, ur karriua) ez ziran erromatarrekin hasi. Millaka urte lehenagoko hirixetan be erabiltzen ziran.
-
Pitagorasen teoremia ez zeban Pitagorasek asmau; berak aurretik aspaldi ezagutzen zan trigonometria legia jaso eta formulau baiño ez zeban egin.
-
Lurra biribilla zala antxiñatik ezagutzen zan; Antzinaroan eta Erdi Aruan bebai. Kolon “suizidak” (jajaja) bazekixan bestekaldetik barriro etxera allegauko zala, eta biajia ordaindu zetsenak bebai. Terraplanismua oin dala gitxiko kontua da.
-
Harappa eta Mohenjo-Daro, Indo ibaixan: Europan kasorik egitten ez bajake be, Kristo aurreko 3000 urteko aztarnategixotan komunak, alkantarillak eta ur korrientia erabiltzen zirala ikusten da.
-
Niloko ufalak, historia liburu askotan kontatzen danan kontra, ez ziran erriberak azpixan hartzen zittuezen inundaziño deskontrolauak: inguruan kanalak zeguazen, ufala kontrolatzen eta bildutako ura ureztatzeko erabiltzen zittuezenak.
-
Zibilizaziño minoikuan (Inperio Erromatarra baiño 20 mende lehenago) komun “komunak” zeguazen, baiña kaka ez zeben “unamorixuan” egitten, eskobilla batekin ipurdixa garbittuta. Millaka bidar errepikatu izan dan beste mito historiko oker bat, Isaac Morenok askotan ezeztatu bihar izaten dabena.
