Alderantzizko alkartasuna

Gaur hiru orduko pasiotxua emon juat andra-umiekin, Lekeittioko Iraillan 1-ian, jaixetako egun polittenetakuan. Gauza jakiñekua neban arren, oso deigarrixa egin jatak jentian erantzuna hille ta erdiko umia kaletik zihar hala erabiltzen ikustian.

Bajagok fenomeno bat, “alderantzizko alkartasun” legez izendatu geinkiana. Soldautzatik librau giñanian –nere lagunartian oso oso gitxirek egin jok soldautzia- gu baiño nagusixaguetan halako amorru-sor bat somatzen najuan. Broma eta txantxen atzetik, azpittik “Gu izorrau bagiñan, zuek be izorrau biharko ziñakie” mezua usainduko balitzok legez.

Haurdunaldixan zihar, jentian jarkeriak behiñ baiño gehixagotan ekarri jestan ha gogora. Kontua dok, Anek oso haurdunaldi ona euki dabela: azken egunetararte pasiatzera juan, itxasuan bañua hartu, eta ezelako miñik eztok izan. Gauzak halan, ba jeguan egoera bat behiñ eta barriro beste ama batzukin errepikatzen zana: “¿Eta zer? ¿Bizkarra txarto eta? ¿Gomittuak...? Nik haurdunaldi osssua pasau neban bota eta bota, ohetik jaiki ezinda. ¿Eta hankak haunditzen jatsuz, ezta?”. Hónek dittuk emakume haurdunen aje nagusixak, gehixenetan egoten dirazenak, hala egixa. Kontua dok, Anek zorionez ez dabela halako ezer be euki; eta hárei... etxaken gustatzen hori entzutia. Interrogatorixuan zihar, ezagun zan sufrimenturen bat topau nahixan zebizela, esaten nabillen “kontrako alkartasun” aboziñauorrengaittik. Zera esaten moduan: “¿Txarto ezta? ¡Ja, jai!: gu be pasau bihar izan genduan, eta oin izorrau hari”. Askotan egon gaittuk beraz egoera xelebre honetan, eta azkenian urtenbide lojikua hartu zeban nere emazte txikixak: ¿Hankak haunditzen jatsuz? “Bai, bai”. ¿Bizkarreko miñak? “Bai, bai”. ¿Botaguria? “Bai, bai”... Eta danok pozik.

Sorpresa bat izan dok gaur beste adibide bat topatzia. Ez genduan uste. Hori bai, etxuat uste gaurkuan “alderantzizko alkartasun” kontua bakarrik izan danik; hortaz gain, askotan aittatu izan doten beste faktore bat sartu dok jokuan: umiak kristalezkuak diran siñismena, gizartian hain sustraittutakua eta hainbeste kalte ekartzen dabena.

Gauza jakiña dok ume bat jagon biharra duanian, bizimodua aldatu eta ezin izaten dirala lehengo ohitturak jarraittu. Nik behintzat zihero asumiduta najekan, eta horretxegaittik ez dok izan bape traumatikua neretako semian jaixotzia. Halan be, gaur hirurok koko jazteko gogua genkan, eta zazpiretako biberoia emonda kalera jaitsi gaittuk, lagunak ikustera. Sanfermiñero jantzitta juan gaittuk: Ane “Peña La Jarana”-kua, ni “Peña Los del Bronce”-kua eta Nikola mocico jantzitta, gerriko gorrixakin. Nik umia trapuan txintxilizk neroian, bular aldian, askotan legez; logikuena begittandu jatak, Lekeittioko alde zaharreko jentetza artian ume batekin ibiltzeko. Lehelengo plaza aldera jo juagu, han txozna bateko letrerua erretratatzeko. Bidian, exagerau barik, hogei bat pertsonen komentarixuak jaso doguz, eta batzu geratu eta gurera etorritta: ia zenbat denporako umia dan, etabar. Danak ezezagunak; baiña majuak halan be; pizkat astunak bebai, dana esan biharra dagok.

Hurrengo, kuadrillakuak Marinara doiazela, eta gu atzetik. Taberna barrura begiratu, eta espero ez nebana: leku asko, dantzan egitteko eta mobitzeko. Etxuat zalantzarik izan: ¡barrura! Berua, dantzia, zigarruak, pumba-pumba, cha-cha-cha. Eta hor bai, hor aldaketia somau juat. Lehengo moduan, begiradak eskuma-ezkerretik jasotzen jarraittu juat, baiña beste ñabardura batekin: zentsuraz. Dana bez: gehixenak harrittuta agertzen ziran, beste batzu umiari kaso egittera etortzen zittuan (lotan seko bera), eta batzu bakarrik okertzen juen muzturra. Baitta batzu arpegira esan be: “Zelan euki zeinke umia halan tabernan...”. Jente gaztia dana, eta hamarretik bedratzi ezezagunak. Lehen esan doten modura jakinda netuan, eta beraz ez jestazen asko ardura halako komentarixuak: nik ba jakixat zer dan onargarrixa eta zer ez eta nere irizpidiaz fidatzen nok. Halan be, umia zaintziaz pizkat inseguro dabizenendako benetako torturia izan leikek inguruko guraso beteranuen aholku zaparraria. Nere kasuan, irribarre egin eta berari begira geratzen najaken, erantzun barik. Eta bereziki inpertinentia begittandu jatan kaso baten, zera gaiñeratu juat: “Bai, umiak negar asko egitten dabenez, lehen bait lehen hiltzia pentsau dogu eta horregaittik etara dogu kalera”.

Halan segidu juagu ba, gure kaleko pasiaratxua. Marinako beruaz nekatu naizenian kanpora urten juat –neregaittik jakiña, ez umiangaittik, lo jeguan eta- eta han egon nok kuadrillian zati batekin. Bestiak urten dabenian, Dzanga tabernara juan gaittuk; han jente lartxo zeguala ikusi, eta sartu be ez gara egiñ; kanpoko freskuran geratu gaittuk, mozkorren jokuak eta txarangian eskandaluan albuan. Inguruan, aholkuak eta komentarixo ozpinduak eten barik: kanpuan daroian esku horrek kolore txarra dakala, zarata asko dagola, kolpia hartu leikiala, keiak kalte egingo detsala, berak ez leukela umia halan eruango... Nahi barik, oso egoera probokatzaillia sortu dogula konturatu nok; eta neri betidanik gustau izan jatak probokatzia.  Dana dala, tamalgarrixa dok: umien hiperbabesa batetik, eta hiperbabes desegoki honek ekartzen daben gurasuen izorramendua unibertsalizau nahixa.

Halako baten, nahikua izan juagu: bedratzi tt’erdiak izango zittuan Nikon afalordua etorri danian, eta parkian titixa emoteko asmua bagenkan be, nahixago izan juagu etxera igo eta parrandia amaittutzat emotia. Nik behintzat ederto ibilli nok eta barijakuan (antzar eguna) bestetxo bat egitteko gogoz geratu nok.

Gauza jakiñekua da, eskatu bako aholkuak ez dirala ongi etorrixak izaten. Eta nik etxuat jentia haiñ arduratuta ikusten gurasuak egunero kafia hartu, tabakua erre eta umiak inguruan dabizenian; umiei telefono mobillak erosten jakenian (mikrouhiñak eta garuna, konbinaziño txarra); kotxien tuboeskape onduan karrotxuak dabizenian...