Armada Gorrixaren epikia - La pelota basqua

Illunabarrian oso leku ederrera eruan gaittu Rokok. Estetika komunistiarekiko nere pasiñuaz konturatuta, muño baten gainian dagoen Soviet Armadiaren "slavin" edo monumentu batera eruan gaittu. Bratislava osua menderatzen dok handik, eta parke haundi oso bat hartzen juek estatua epikuak, panteoiak, zutarri kolosala, bajorrelieviak, inskripziñuak... Antza, 2º gerra mundialian Bratislavan gertatu ziran burruketan (Slovakia eta Txekia nazixak okupatuta jeguazen) Soviet Armadiak 6850 gudari galdu zittuan, eta hantxe jagozak danak lurperatuta. Rokok kontatzen dezkuanez, bera gaztetxua zanian panteoia zabalik egoten zuan eta Txeko-slovakiako militarrak gaba eta egun egoten zittuan haien omenezko "betiko su" bat zaintzen. Slovakiako gaztiak be, hara eruaten jittuezen euren abertzaletasuna indartzeko. Orain panteoia itxita jagok, mastetan ez jagok ikurrinik, handik kristorik be ez dok ibiltzen (zaindarixak kenduta) eta mapetan ixa agertu be ez dok egitten slavin hau, Slovakiako agintarixak ezkutatu nahixan edo. Igual polittagua dok holan, dekadentzixan, orain dala 15 urte baino (militarrez beteta). Ba jagok elementu barri bat. Komunismo aruan, Txeko-Slovakiako agintari Alexandr Dubcek'i egindako lorategitxo bat. Bajirudik tipua, komunistia izan arren, herrixa mendebalari zabaldu nahi izan zetsala edo, baina Sobiet Batasunak armadia bidaldu juan eta iraultzia erreprimidu (1968 urtian, "Prahako Udabarrixa" izenarekin ezagutzen dok).

Eta gabez (20.00ak), kaleko postu baten bokadillo eder bat hartu eta gero, Kino Cafe'ra "La Pelota Vasca" ikustera. Rokok pelikulako azpitituluak slovakierara itzultzeko gogoz hasi zanian, adarra jotzen netzan e-mailuz: "¡Ah, ba gonbidatzen banauk juango nauk Bratislavara hitzalditxo bat emotera!". Alkarri berotzen hasi, eta hortik urten jok aste biko oporraldi ahaztueziñezko hau. Tira, berak itzultze lanekin jarraittu, eta halako baten bukatu jok (ez jakixat Julio Medemek zer eretxiko detzan). Orain dala pare bat hille saiatu zuan proiekziño bat egitten, baina arazo teknikuak izan zittuan eta bildu ziran 10 pertsonak (bera poz-pozik jeguan ikusle kopuruarekin) ezin izan juen pelikulia ikusi.

Azaldu biharko juat Kino Cafe hori zer dan. Nik ez juat halakorik orain arte ikusi. Ba dok lokal bat, alderdi baten ziber-taberna normala dana, 20 bat ordenagaillurekin (apur bat karotxua, dana esan bihar dok); baina beste alderdixan tabernia besain haundixa dan zinema gelia jagok, kabaret baten modukua. Ez jagozak zine butakak, baizik eta mahaitxuak eta sofak, eta tabernerak bertara traguak ekartzen. Ideia erreza dirudi, bai, baina EH'xan ez juat halakorik ezagutzen.

Bueno, ba hantxe joan gaittuk Ane eta bixok, funtziñua apur bat erakargarrixago egittiarren eruandako atrakzio indigena legez. Proiektatu biharreko bertsiñua zinemakua zuan, ordu bikua (ni ez nauk agertzen beraz), baina hala eta guzti be gure asmua jentiaren kuriosidadiak asetzia zan, hango gauzei buruzko galderak erantzuten (ni), bertso batzu botatzen (Ane) edo dana dalakuari aurre egitten. Ordu erdi bat edo kanpuan egon ginuazen, Lapelotavaskia hasi baino lehenago jeguan beste pelikulia bukatzeko zain (sesiño kontinuuan izaten dittuk), eta hurrengo txandan gurekin batera 30 bat pertsona sartu dittuk, asko Rokoren ezagunak. Proiekziñua hasi eta pizkaka pizkaka jente gehiago heldu da, euren traguekin, eta jarrileku danak bete jittuk; azkenian 60 bat pertsona egongo zittuan, batzu beheiangainian jarritta. Exito totala, etara kontuak: Lapelotavaskia bukatu eta danak alde egin juek lau edo bost izan ezik (hurrengua Broadwayi buruzko pelikula amerikanua zan, ona).

¿Zer erantzun jentiak? Ba, slovakiarrak apur bat ezagututa, oso ona. Esan gura dot jente lotsatixa dala ezezagunekin, uzkurra, apur bat hotza, orokorrian; gero noski, ezagutzen juan ahala gauzia berotu eta azkenian maitagarrixak dittuk. Beraz, ikusle kopuruari bakarrik erreparatuta, erantzuna oso ona kontsideratu gajeinkek. Pelikuliaren aurkezpenian aittatu gaittuanian txalo egin jezkuek danak. Gero batez be Rokorekin egin juek berba, eta ez dittuk animatu debate edo solasaldi "formala" egittera. Hari komentatu jetzena, baina, adierazgarrixa izan dok: askorek ez zekixen EH'xa nun zeguan bez; zeozer zekixenak, bonba eta atentatuen albistiak esandakua bakarrik. Medemek pelikulia batez be gaizki informatutako publikuarendako egin jok (espainiarrak eta frantziarrak batez be), baina bape informatuta ez dagoen publikuak ez jittuk gauza guztiak harrapatzen, kontizu, ziharkako erreferentzixa eta sobreentendido asko jagozak. Hala eta guztiz be jente gehixenak pelikulia bukatu arte aguantatu jok (eta luzia dok gero).