RIP
Velkáa Lesna, 2004ko Urrillak 15, eguardixa.
Atzo sua martxan ipini eta herrira juan ginan buelta bat egittera. Herri txikixa, ez jaukak ezer ikusgarririk, bertoko jentiaren bizimodua bakarrik. Hala, halako herrixetan egon ohi dirazen nekazal sindikatu edo kooperatiba modukuen tabernara juan ginan... Herriko taberna. Dendia eta traguak hartzeko lekua, era berian. Zeguan hotzarekin ez zeguan zerbezia hartzeko gogorik, eta kafia hartzeko barriz, beranduegi. ¿Zer orduan? Borovitxka, noski.
Idaztiarekin bakarrik tripak nahastatzen sentitzen jittuadaz.
Velkáa Lesna, barixakua hillak 15, eguerdi ostian.
Aurreko kapituluan bart egin genduana idazten hasi nauk, baina gogoratu besain laster sartu jatan botaguriarekin, etxetik urten eta errekondora juan bihar izan nauk txahala botatzeko. Hala egin eta gero (eta ez dok errekurtso literarixo bat), hamen nator barriro, jarraitzeko asmuarekin. Roko lotan geratu dok eta Aneren gorpuzkiñak hor dautze, egongelako soluan botata (ez gara ausartu logela "ofizialian" lo egitten, masmak dirala eta).
Esandako moduan, herriko tabernan sartu eta hantxe jarri ginan formikazko mahai baten, trago batzu hartzeko asmuarekin. Hiru borovitxka erango genduzen eta nahikua pozik genguazen, txistiak egitten eta barrezka eten barik. Tabernan anbientia jeguan: lau bihargin lanetik urten barrixak, nekazarixak, artzainak edo basomutillak seguraski. Jantzixengaittik diñot, eta pare bat motozerra ikusten ziralako lurrian botata. Traguak juan traguak etorri, lafiatu baino gehixago egin zittuan harek, eta halako baten kantuan hasi zittuan. Noski: ordurako danok konturatuta jeguazen kanpotarrak giñala, Wyomingeko turista talde bat Ziordin besain diskretuak agertu gara eta, Velkáa Lesnako puntan, gure euskal traje errejionalarekin (mendiko botak, frakak, beroki aerodinamikuak...). Bueno, esan gura dotena zera dok, Velkáa Lesnatarrak euren herrixaz harro dagozela erakutsi biharra sentidu juela eta, badakik, kantu errejionalen fasian sartu zittuan. ¡Gu ezin kontentuago, erregular! Beti turisten eremuetatik iges ibiltzen garanondako, halako toki galdu baten herriko nekazarixen tabernan egon, eta gainera kantuan entzutia... ¡zeruan egotia dok! Halaxen ba entzutzen jarri giñan eta ordu laurdenez edo hor arittu zittuazen kantari. Gu alkar berotzen, ia botako genduan geuria be, eta bai, eta ez... azkenian Anek bertso bat bota juan; gero "Eperrak baditützü"; gero "Erribera erribera"; gero "Kattalin"... Kontuan hartuta "Kalinka" kantu hiperfamatua dala hamen ha zoramena izan zuan, hartu aulkak eta guregana etorri zittuan bata bestiaren atzetik.
Ordutik aurrera gero eta oroitzapen lanbrotsuaguak jagozak: borovitxka errondak danondako, behin eta barriro; ugezabak tabernia itxi eta gurekin jarri; itzulpen simultaneo laukoitza (euskera, ingelesa, slovakiera standarra, "goraltsina" dialektua, eta gero alderantziz); Velkáa Lesnatarrak Ane be basarrittarra dala ulertzen dabenian, klase elkartasuna eta komunikaziño no verbala hasten dok: "membrillo bat yaz: baietz aizkorarekin hi zerramotorrarekin baino okiyo arbolak nik ebaki..." lako mezuak ondo baino hobeto ulertuarazten jetzek gure neska txarrak; Rokok eta bixok eskuak burura, bixaramonerako desapiyorako hitzordua jartzen dabenian; fase de exaltación de la amistad; kanta ta kanta; "basckicko" garala, eta ez "spanielsko"; adarjotziak horren kontura, direkziño bixetan; komunera karrerak, Brauliorekin berba egittera; laztanak eta "na zdravie" eta "prosim" eta "nec sa paátxi"... buf, urte asko baina asko dok halako mega-atxurra harrapatzen ez dotenetik.
Gaurko goizia patetikua baina patetikua izan dok. Baina atzokua ez dok egunero gertatzen.
Arratsaldeko 20.00ak.
Gabe totala dok. Egongela haundixan gagoz, estufa zeramikuaren epeletan, 25 watiotako ipurtargixaren pian. Gaur Maguras eskualde honetako Cerveny Klastor (Klaustro Gorrixa) ikusten egon gaittuk. Komentu haundi haundi baten inguruan eratutako herri bat da; komentu honek 1400 urtetik hona okupazio eta abandono fasiak pasatu dittuana. Orain museo bat dok, baina tira; ez nau asko hunkittu.
